De streepjescode bestaat 50 jaar, maar het einde nadert
Een vrolijke bliep bij de kassa: een geluid dat niet meer weg te denken is uit de supermarkt. Vandaag is het 50 jaar geleden dat de streepjescode in gebruik werd genomen. Maar binnenkort komt er een einde aan. Vanaf 2027 worden de barcodes vervangen door QR-codes.
Mirjam Karmiggelt is directeur bij GS1, het bedrijf dat streepjescodes van producten beheert: van pindakaaspotten tot kledingstukken. Ze legt uit dat een barcode bestaat uit streepjes die op hun beurt een unieke reeks cijfers representeren. Meestal heeft die reeks dertien cijfers, waarvan de eerste drie een landcode vertegenwoordigen. De overige cijfers verwijzen onder meer naar het bedrijf en het artikel.
Door de streepjescode te scannen wordt het fysieke product gekoppeld aan een digitaal systeem. "Dat helpt bij het opzoeken, delen en bestellen van productinformatie", zegt Karmiggelt. "Een streepjescode representeert honderden gegevens, zoals de grootte en ingrediënten van een product, maar ook foto's."
Hoe dat er in het verleden aan toeging zie je in het fragment hieronder.
De streepjescode werd in 1949 bedacht door de Amerikanen Joe Woodland en Bernard Silver. Geïnspireerd door het concept van morsecode tekende Woodland op Miami Beach zijn idee met een vinger in het zand uit. Maar het zou nog vele jaren duren voordat de uitvinding in gebruik werd genomen. Een computer en een scanner die de barcode konden lezen, bestonden nog niet.
Pas in 1974, op 26 juni, kreeg het eerste product bij een Amerikaanse supermarkt een streepjescode. Zo'n twee jaar later maakte de code ook zijn intrede in Nederland. Het eerste product dat gescand werd, was een pak Douwe Egberts-koffie in een Albert Heijn-filiaal in Heemskerk.
Een elektronisch oog
De Telegraaf beschreef in januari 1977 de overstap van de supermarkt naar de computer, een "brok technisch vernuft" dat "het hele reilen en zeilen van deze vestiging bijhoudt". Dankzij de "plakkertjes met een aantal streepjes" hoefde de caissière niet meer met de hand de prijzen in te tikken. Doordat de streepjes "via een elektronisch oog door de computer" worden gelezen zouden veel fouten worden voorkomen, schreef de krant. Bovendien zouden lange wachttijden voor de kassa voortaan tot het verleden behoren.
Noortje van Genugten van Albert Heijn weet dat de streepjescode destijds voor veel verandering zorgde: "Niemand was gewend dat je iets moest bliepen. Het was zelfs zo'n revolutie dat een aantal leveranciers het wel spannend vond en we daarom pas in de winkel streepjescodes op onze producten plakten."
Oneindig veel informatie
Na ruim vijftig jaar zal de vertrouwde streepjescode dus van de verpakkingen verdwijnen. In 2027 maakt die plaats voor de geblokte QR-code. De belangrijkste reden is dat de nieuwe code naast een identificatiecode nog veel meer informatie kan bevatten. En de code kan gekoppeld zijn aan allerlei informatiebronnen. Daarnaast kunnen consumenten QR-codes zelf met hun smartphone scannen.
"Hierdoor kun je oneindig veel informatie delen", zegt Karmiggelt. Bijvoorbeeld over de duurzaamheidsaspecten van producten. "Denk aan certificaten, herkomst of recycle-informatie."
Van Genugten van Albert Heijn is in ieder geval enthousiast over de aanstaande verandering. Zij wil bijvoorbeeld receptentips en allergie-informatie in de QR-codes zetten. "Nog altijd is de meest gestelde vraag van Nederlanders: wat eten we vanavond?"
Het wordt nog wel een hele klus om alle streepjescodes van verpakkingen te vervangen door een QR-code. In een supermarkt staan gemiddeld 17.000 artikelen, zegt Van Genugten. Eind 2027 verwachten Karmiggelt en Van Genugten dat alle kassa's klaar zijn om QR-codes te scannen.
