Minder werknemers met cao: 'gevolgen voor loon en gelijkheid'
Steeds minder werknemers vallen onder een cao. Zo'n collectieve afspraak over de arbeidsvoorwaarden was jarenlang heel normaal. Inmiddels valt nog maar 71,8 procent van de werknemers onder een cao, terwijl dat in het verleden lange tijd zo'n 80 procent was. Daarnaast zijn er meer dan 1 miljoen zzp'ers voor wie een cao niet geldt.
Het Wetenschappelijk Bureau voor de Vakbeweging deed onderzoek (pdf) naar de ontwikkeling en maakt zich zorgen. "Een cao beschermt werknemers, ook als ze een zwakkere positie hebben", zegt onderzoeker Rein de Sauvage Nolting. "Internationaal zie je dat in landen waar veel met cao's wordt gewerkt er minder loonongelijkheid is."
Volgens De Sauvage Nolting leidt het dalende aantal werknemers met een cao ook tot meer verschillen in salaris tussen mannen en vrouwen, omdat mannen doorgaans meer uit de onderhandelingen halen. "Mannen zijn er een stuk beter in om zichzelf te overschatten", aldus De Sauvage Nolting.
Geen machtsmiddelen
Vooral startende bedrijven werken zonder cao. Dat is vooral het geval in de zakelijke dienstverlening, in de ict en het transport. Er zijn bij die bedrijven amper werknemers die lid zijn van een vakbond. Ook is het soms niet duidelijk onder welke sector zo'n nieuw bedrijf valt, bijvoorbeeld bij een digitaal platform.
De bedrijven kiezen er vaker voor om zich niet bij een brancheorganisatie aan te sluiten en regelen loonafspraken zelf, bijvoorbeeld door afspraken met de ondernemingsraad te maken. Die bestaat uit werknemers van het bedrijf.
"Maar de ondernemingsraad heeft niet de machtsmiddelen die een vakbond heeft", zegt Rein de Sauvage Nolting. "Er is voor de leden van de OR weinig ruimte om te onderhandelen en ze hebben geen drukmiddelen, zoals het voeren van actie."
Op een symposium praten werkgevers en werknemers er vanmiddag over. Panklare oplossingen zijn er niet. Volgens de onderzoekers moet het bedrijfsleven in ieder geval proberen om meer bedrijven te laten aansluiten bij een branchevereniging.
