Milieuexperts over extreem weer in Brazilië: 'Het is nu vijf voor twaalf'
Brazilië gaat dit jaar gebukt onder een aaneenschakeling van natuurrampen waarbij de klimaatcrisis een grote rol speelt, en weerfenomeen El Niño die door Zuid-Amerika raast, alles nog extremer maakt.
Het land kampt met extreme hitte en droogte in het noorden, onder meer in de Amazone, waar rivieren droog staan, terwijl het zuiden wordt geteisterd door hevige regen, rukwinden en grote overstromingen.
Klimaatdeskundigen en wetenschappers waarschuwen dat de crisis erger zal worden als er geen radicale oplossingen komen. Volgens recente cijfers van de Verenigde Naties is Brazilië een van de zes landen met de meeste klimaatvluchtelingen ter wereld en hebben zo'n 750.000 Brazilianen hun woonplaats moeten verlaten vanwege het klimaat.
Met de overstromingen in de zuidelijke deelstaat Rio Grande do Sul, die tot nu toe aan zo'n 200 mensen het leven kostten, zijn miljoenen mensen dakloos geworden. De schade in het gebied en de economische impact zullen zo groot zijn dat veel mensen uit dit gebied weg zullen trekken is de verwachting.
"De klimaatexcessen die we het afgelopen jaar hebben gezien waren enigszins voorspelbaar", zegt Christovam Barcellos, onderzoeker bij Klimaat en Gezondheids-onderzoekscentrum Fiocruz in Rio de Janeiro. "We wisten bijvoorbeeld dat we dit jaar een lange zomer zouden krijgen, en dat het op bepaalde plaatsen heel warm en droog zou kunnen worden, terwijl er op andere plekken juist weer veel regen werd verwacht. Maar de regens en overstromingen die we nu in Rio Grande do Sul zien zijn van zo'n grote omvang, dit hebben we nooit eerder gezien", zegt hij.
Meestal concentreert zware regenval zich in een klein gebied, legt hij uit. Maar nu wordt bijna de hele deelstaat Rio Grande do Sul getroffen en zelfs een deel van buurlanden als Argentinië en Uruguay.
'Dengue veel heftiger dan eerder'
De klimaatveranderingen hebben volgens onderzoekers ook een grote impact op ecosystemen. "We zien bijvoorbeeld dat er allerlei ziektes verspreid worden. Dengue is veel heviger dan eerder. En we zien een toename van giftige dieren zoals spinnen en slangen en van ratten. Alles wordt beïnvloed door de temperatuur", zegt Barcellos.
President Lula da Silva wil samen met het ministerie van Milieu, tientallen andere ministeries en het bedrijfsleven werken aan een grootscheeps nationaal klimaatnoodplan. Er waren eerder al pogingen om zo'n plan van de grond te krijgen maar onder de vorige regering van Bolsonaro stond het klimaat laag op de agenda.
"Het is nu vijf voor twaalf. We moeten onze manier van produceren veranderen. Onze agrarische sector en de economie op een nieuwe manier inrichten", zegt milieudeskundige Clelia Mello.
Hele gebieden zijn ontbost voor de sojateelt en de veehouderij. Dat is niet alleen zo in de Amazone, maar ook in het midden en zuiden van het land. "Alles is gericht op monocultuur. Onze manier van consumeren moeten we radicaal veranderen, want hoe meer we ontbossen, hoe meer impact het heeft op onze natuur en klimaat'', zegt ze.
Onleefbaar
Volgens onderzoeker Barcellos zullen uiteindelijk hele steden in Brazilië mogelijk zelfs op andere locaties gebouwd moeten worden. "Mensen zullen wegtrekken naar andere gebieden omdat het onleefbaar wordt. En dat geldt niet alleen voor Brazilië maar voor de hele regio.''
De deskundigen hopen dat het noodplan er snel komt en dan ook wordt uitgevoerd. "Wij als onderzoekers schrijven al jaren plannen en komen met rapporten en we waarschuwen en we komen met oplossingen", zegt Camila Maceda, van denktank Climate Hub. "Alleen moeten ze echt uitgevoerd worden. Ze moeten de la uit, en geïmplementeerd worden door de overheid, anders is het wachten op de volgende ramp."
