Protest tegen Teslafabriek bij Berlijn breidt zich uit: 'Dit gaat om meer dan water'

• Chiem Balduk

  correspondent Duitsland

Plukjes jongeren met backpacks en tenten komen het grasveld opgelopen. Op een geïmproviseerde camping wordt een biertje geopend en muziek gespeeld. Het heeft alles weg van een festival. Maar op het hoofdpodium staat niet Billie Eilish of Joost Klein, maar tegenstanders van Tesla.

Hier in Grünheide, in de bossen ten oosten van Berlijn, wordt al maanden geprotesteerd tegen de autofabrikant. Tesla wil de fabriek uitbreiden, waarvoor 100 hectare bos moet wijken. De zorgen richten zich vooral op de gevolgen voor het grondwater: de fabriek staat midden in het drinkwaterbeschermingsgebied. De fabriek verbruikt veel water, terwijl huishoudens op waterrantsoen worden gezet, klagen de dorpsbewoners.

"Dit is meer dan een lokaal probleem", vertelt Katerina Drzewo van de actiegroep 'Tesla draai de kraan dicht' strijdbaar. "Water wordt door klimaatverandering minder vanzelfsprekend, en dan zal vaker de vraag opkomen: van wie is het water? Van gewone burgers of van een paar superrijken?"

Sinds eind februari bivakkeren tientallen klimaatactivisten in boomhutten bij de Teslafabriek. Met ingang van vandaag is het protest uitgebreid met een nieuw kamp en een weekend vol protesten. Doel is om de fabriek plat te leggen of "op z'n minst te verstoren". De organisatie verwacht 1200 slapers in het protestkamp.

Fabriek plat

De 'Gigafactory' van Tesla ligt de komende dagen in ieder geval stil. Volgens de autofabrikant gebeurt dat vanwege Hemelvaartsdag en is de vrijdag als vrije dag erbij getrokken. Die beslissing zou al zijn genomen voordat het protest was aangekondigd. In maart werd de fabriek ook al platgelegd, destijds door een sabotageactie door een links-extremistische actiegroep.

Het lijkt misschien een tegenstelling: klimaatactivisten die tegen een fabrikant van elektrische auto's protesteren, maar de demonstranten zijn duidelijk niet overtuigd van Tesla's duurzame beloftes. "De 'groene transitie' moet niet ten koste gaan van het land, de natuur en arbeiders", zegt Maria Nicolellis, verwijzend naar berichten over slechte arbeidsomstandigheden in de fabriek. Ze noemt het "de hypocrisie van groene energie".

"We moeten van A naar B kunnen reizen, dat is logisch", zegt actievoerder Ole Becker. "Maar hier worden alleen luxe SUV's gebouwd. Dat is niet goed voor de aarde."

Geen wederzijdse liefde

Duitsland ontving de Tesla-fabriek in 2017 met open armen. In de jaren daarvoor streden meerdere EU-landen, waaronder Nederland, om de gunst van de Amerikaanse autobouwer. Met 12.500 arbeidsplaatsen en een productiecapaciteit van duizend auto's per dag zorgt Tesla immers voor een boost van de lokale economie.

Het bedrijf van Elon Musk koos uiteindelijk dus voor Duitsland, dat met de komst van de moderne autobouwer zijn imago als autoland nieuwe glans kon geven. Bij de opening van de fabriek sprak economieminister Habeck (De Groenen) trots over een "signaal dat Duitsland ook de leidende markt voor elektrische auto's zal worden". Dat Tesla nog voor het regelen van de vergunningen met de bouw begon, noemde hij "een andere cultuur, maar wel een die werkt".

"I love Berlin", zei Musk destijds. Maar van ware, wederzijdse liefde is het niet gekomen. In Berlijn vind je op lantaarnpalen stickers met 'Pizza voor iedereen, behalve voor Elon' en 'Fuck Musk'. De Berlijnse band Von Wegen Lisbeth scoorde een hit met het liedje Elon, waarin wordt bezongen hoe de Tesla-baas wordt geweigerd bij de legendarische technoclub Berghain.

Maar net als de federale regering is ook de deelstaat Brandenburg, waar de fabriek ligt, een warm pleitbezorger van de fabriek. Als de uitbreidingsplannen niet doorgaan, zullen ook geplande investeringen in de infrastructuur vertraging oplopen, heeft de deelstaatregering gewaarschuwd.

Referendum

Op lokaal niveau is er aanzienlijk minder enthousiasme. In een referendum stemden omwonenden in februari met tweederdemeerderheid tegen de uitbreiding. De stemming was niet bindend, en dus zet Brandenburg de plannen met enkele wijzigingen door. En zo is het anti-Tesla-protest ook een protest vóór democratie, zegt woordvoerder Lucia Mende van de actievoerders. "Zoals dat gaat bij klimaatprotesten, is het probleem veelzijdig."

De demonstranten willen in ieder geval tot en met zondag in het kamp bivakkeren. Wat betreft de inhoud van de plannen houdt de organisatie nog enigszins tegen de borst. De politie is daarom in groten getale aanwezig rond de Teslafabriek. Zij zijn "voorbereid op alle scenario's" omdat "verstorende acties en misdaden" niet worden uitgesloten. De politievakbond zegt bezorgd te zijn over oproepen om de fabriek te bestormen.

De gemeenteraad van Grünheide stemt volgende week over de bouwplannen.