Hoe modderhuizen in woestijnstad Niger beschermen tegen klimaatverandering
Kunnen huizen gemaakt van modder bescherming bieden tegen klimaatverandering? In Agadez, een woestijnstad in het hart van het West-Afrikaanse land Niger, denken ze van wel. Hier wordt al eeuwenlang gebouwd met 'banco': een moddermengsel van water, klei en stro.
"Het voordeel van een huis van banco is dat wanneer het buiten warm is, het binnen koel blijft. En als het buiten fris is, blijft het binnen aangenaam", zegt Abdourahman Ibrahim. Hij is een opzichter die toeziet op de bouw van een huis in een nieuwe woonwijk even buiten de stad.
"Dit is een modern terrein", zegt hij trots tijdens een rondleiding. "Er is elektriciteit, een wateraansluiting. Ik denk dat het goed is dat we banco blijven gebruiken. Voor onze cultuur, maar ook voor het klimaat."
In de omgeving van Agadez, dat bekendstaat als de poort naar de Sahara, is het overdag al erg heet. Maar het wordt er nóg heter, en snel ook: door klimaatverandering stijgt de gemiddelde temperatuur er anderhalf keer zo hard als het wereldwijde gemiddelde. Koele nachten worden steeds zeldzamer, hete dagen duren langer.
De dikke muren, die onder meer de moskee van Agadez omringen, houden die hitte tegen. Al 500 jaar vormt dit gebedshuis een centraal punt van de karavaanstad. Mede daardoor verkreeg Agadez in 2013 een plaats op de Werelderfgoedlijst van VN-organisatie Unesco. De moskee werd halverwege de negentiende eeuw herbouwd, sindsdien staat de minaret van 27 meter hoog nog altijd overeind, hoewel het gebouw helemaal is gemaakt van banco.
Een kwestie van onderhoud, verklaart de 70-jarige Amma Attouboul. Als bouwopzichter, aangesteld door de sultan van Agadez, ziet hij erop toe dat de moskee in goede staat blijft. Dit betekent dat hij de moskee regelmatig van een nieuwe laag banco laat voorzien. Zodra de eerste scheurtjes of tekenen van instabiliteit verschijnen, gaan ze aan de slag.
"In allerlei oude steden vind je gebouwen gemaakt van modder", zegt Attouboul. "Ze behoren tot ons architectonisch erfgoed en symboliseren een traditie die al generaties lang standhoudt. Deze bijzondere bouwstijl hoort bij de geschiedenis van Agadez."
Steeds vaker beton
Toch kiezen steeds meer inwoners van de stad voor beton. Met name in de buitenwijken maakt de zandkleur van de modderhuizen steeds vaker plaats voor grijze blokken. "Alsof je in een oven woont", zegt opzichter Ibrahim hoofdschuddend. Beton houdt warmte of kou minder goed tegen dan banco.
Bovendien is het duurder. Waar banco wordt gemaakt van klei uit valleien in de omgeving, moet cement van buitenaf worden aangevoerd. "Men vindt het mooi", verklaart Issoufou Zakari, directeur van de regionale autoriteit voor stadsplanning en woningbouw.
Enkele maanden geleden is Zakari naar Agadez verhuisd om de ongebreidelde bouw in de oude binnenstad aan te pakken. Hij hoopt daarnaast ook de lokale autoriteiten en inwoners ervan te overtuigen om te blijven kiezen voor banco.
Als het aan opzichter Ibrahim ligt, zal het merendeel van de inwoners van Agadez daarvoor blijven kiezen. "Het is een bron van trots voor ons", zegt hij. "Want wij wonen er, onze voorouders hebben dat ook gedaan. En onze kinderen zullen dat ook doen. Banco zal hier altijd een toekomst hebben."
