Gezondheidsraad: blootstelling chemische stoffen beter in de gaten houden

De overheid heeft onvoldoende zicht op de hoeveelheid chemische stoffen waaraan mensen worden blootgesteld, concludeert de Gezondheidsraad. De raad adviseert om met een blijvend meetprogramma te komen.

De blootstelling aan chemische stoffen wordt nu niet gemeten, maar gebeurt op basis van een schatting. Daardoor ontbreken volgens de raad gegevens die nodig zijn om beleid te kunnen controleren en verbeteren.

Om te weten aan hoeveel chemische stoffen mensen blootgesteld worden, controleert de overheid bijvoorbeeld lucht, water en producten. Hoeveel stoffen mensen ook echt binnenkrijgen, is alleen vast te stellen door biomonitoring, waarbij onder meer bloed en urine worden onderzocht. Dat gebeurt volgens de Gezondheidsraad in Nederland alleen in incidentele gevallen, bijvoorbeeld in reactie op maatschappelijke onrust.

De adviesraad wil daarom dat de overheid investeert in een langdurig meetprogramma, zodat burgers beter beschermd kunnen worden tegen de blootstelling aan schadelijke stoffen. Dan kunnen risico's ook beter worden ingeschat per regio of sociale verschillen en worden trends zichtbaar.

PFAS

In Vlaanderen en Duitsland bestaan de zogenoemde biomonitoringsprogramma's al jaren. De Gezondheidsraad zegt dat die gegevens kunnen helpen bij het opzetten van een Nederlands programma. Mensen kunnen zowel via het milieu als via producten chemische stoffen binnenkrijgen. Het gaat dan om stoffen als PFAS en landbouwgif.

In Nederland bestond in de vorige eeuw wel een meetprogramma. "Dat werd beëindigd in 1997. Het aantal chemische stoffen in het lichaam leek toen te dalen", zegt Silvia Viergever van de Gezondheidsraad. "We zien nu nieuwe, andere stoffen, die we toen nog niet kenden."

De Gezondheidsraad vindt dat er aanleiding is om opnieuw zo'n programma te starten, maar zegt dat het advies losstaat van de recente ophef over PFAS. In verschillende regio's van het land zijn zorgen over de aangetroffen hoeveelheden PFAS, bijvoorbeeld in de Westerschelde en in de omgeving van chemiefabriek Chemours in Dordrecht.

Woensdag stapten elf organisaties waaronder vakbonden naar de rechter. Ze stellen de staat aansprakelijk voor de verontreiniging en gezondheidsschade die worden aangericht door PFAS. Ze vinden dat de overheid haar zorgplicht onvoldoende vervult.