RIVM wist al jaren van PFAS in hobby-eieren buiten Dordrecht
Sarah Bürmann
redacteur Binnenland
Het RIVM weet al jaren dat de giftige stof PFAS niet alleen in de regio Dordrecht in eieren van hobbykippen zit, maar ook in de rest van het land. Onderzoek daarnaar werd al in 2015 gepubliceerd. Desondanks werd in december alleen voor de regio Dordrecht afgeraden om nog zulke eieren te eten.
Het RIVM en de GGD besloten toen om het eten van eieren van eigen kippen rond Dordrecht af te raden, nadat uit onderzoek was gebleken dat de eieren in die regio meer PFAS bevatten dan door de Europese Unie verantwoord wordt geacht. Dat onderzoek werd in die regio uitgevoerd vanwege de aanwezigheid van de fabriek Chemours, die jarenlang veel PFAS uitstootte en loosde.
De NOS constateerde twee weken geleden na eigen onderzoek dat ook hobbykippen in Friesland, Utrecht en Limburg eieren met te veel PFAS leggen. In een reactie zei het RIVM toen dat er in het hele land onderzoek gedaan moet worden naar PFAS in eieren.
Onderzoek al gedaan
Nu blijkt dat dat onderzoek al lang is gedaan. Bijna tien jaar geleden onderzocht een wetenschapper van de Wageningen Universiteit eieren van 73 hobbykippenhouders en 22 professionele kippenbedrijven in Nederland. In de eieren van kippenbedrijven werd destijds vrijwel geen PFAS aangetroffen, in de hobby-eieren waren de PFAS-gehaltes veel hoger.
In de jaren na het onderzoek zijn de Europese gezondheidsnormen voor PFAS vele malen strenger geworden. Met de destijds geldende normen was het vrijwel onmogelijk om door het eten van eieren te veel PFAS binnen te krijgen. Maar volgens de huidige regels bevat de helft van de toen geteste hobby-eieren zoveel PFAS dat ze niet verkocht mogen worden.
De resultaten van het onderzoek van destijds zijn moeilijk precies te vergelijken met de resultaten van het onderzoek van de RIVM en GGD rond Dordrecht van eind vorig jaar, onder meer omdat de resultaten van dat laatste onderzoek nog niet volledig openbaar zijn. Ook zijn de meetmethodes inmiddels gevoeliger dan tien jaar geleden.
'Geen lichte boodschap'
Vanwege die andere meetmethode kunnen de twee onderzoeken niet op een hoop worden gegooid, laat een woordvoerder van het RIVM weten. Rond Dordrecht werd net voor kerst besloten snel knopen door te hakken, zelfs nog voordat alle onderzoeksresultaten goed waren bestudeerd. Voor de rest van het land wil het instituut dat niet zomaar doen op basis van een onderzoek met verouderde meetmethodes.
"Het geven van een landelijk advies om geen particuliere eieren meer te eten is geen lichte boodschap. Als we als RIVM zo'n advies geven moeten we zeker zijn dat zo'n advies nodig is", schrijft een woordvoerder. Hij wijst er ook op dat een onderdeel van de Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit binnenkort wel "een risicobeoordeling uitvoert" over PFAS in eieren.
Tast immuunsysteem aan
Zowel emeritus hoogleraar Jacob de Boer als universitair onderzoeker Chiel Jonker vindt het niet logisch dat het RIVM naar de verouderde meetmethodes verwijst. Dat destijds met minder gevoelige meetmethodes PFAS in hobby-eieren werd gevonden, betekent volgens hen dat het probleem misschien wel groter is dan toen geconstateerd.
De Boer: "Anders gezegd: de monsters die toen negatief waren, zouden nu mogelijk ook een PFAS-gehalte laten zien. Dat zou het totaal alleen hoger gemaakt kunnen hebben, maar niet lager." Jonker: "Er had dus potentieel nog meer PFAS in eieren aangetoond kunnen worden."
PFAS is vooral schadelijk voor kinderen. Het zorgt ervoor dat het immuunsysteem minder goed functioneert, waardoor kindervaccinaties minder goed werken. Kinderen kunnen dan alsnog ernstige ziektes krijgen, terwijl de vaccinaties hen daartegen zouden moeten beschermen. In heel hoge concentraties kan PFAS ook kankerverwekkend zijn, maar dat soort concentraties worden in eieren niet teruggevonden.
