Gemeenten zien honderden keren per jaar illegaal sekswerk

Gemeenten en politie stuiten honderden keren per jaar op illegale prostitutie, blijkt uit een rondgang van de NOS en regionale omroepen. In veruit de meeste gevallen treffen ze sekswerkers aan in woningen, maar soms ook in hotels, massagesalons of op vakantieparken.

Ruim 150 ondervraagde gemeenten constateerden de afgelopen vijf jaar meer dan 2700 keer sekswerk op plekken waar dat volgens de lokale regels niet mag. In veel gemeenten is sekswerk vanuit huis verboden.

Vandaag bleek al dat gemeenten sterk verdeeld zijn over een wetsvoorstel om sekswerk vanuit het eigen huis toe te staan. Zij zouden daarvoor een vergunning moeten verlenen.

Ook gemeenten die zulke thuisontvangst nu al toestaan, zien regelmatig illegaal sekswerk. Sekswerkers huren bijvoorbeeld voor hun werk een kamer bij iemand anders, wat weer niet mag.

Meldingen uit de buurt

Handhavers treden op na meldingen uit de buurt of omdat gemeenten zelf seksadvertenties in de gaten houden en controles uitvoeren. Per locatie treffen ze meestal één of twee sekswerkers aan, al komen gemeenten ook wel eens complete bordelen tegen.

Veel sekswerkers trekken rond en bivakkeren wekelijks ergens anders. "Ze komen vaak uit het buitenland en leven vanuit een koffer", merkt de gemeente Dordrecht.

De herkomst van de sekswerkers (meestal vrouwen) is enorm divers, maar de meeste komen uit Zuid-Amerika, Oost-Europa of uit Nederland zelf.

Matras op de grond

De werkomstandigheden zijn heel wisselend. "Van werkruimtes die zeer professioneel en netjes zijn ingericht tot ruimtes waarbij er slecht een matras op de grond ligt in een vervuilde ruimte", vertelt de gemeente Sittard-Geleen.

Voorbeelden van werkplekken die de gemeente Tilburg aantrof tijdens controles:

Regelmatig leidt illegale prostitutie tot overlast in de buurt, blijkt uit het onderzoek. Het levert een grote aanloop op van mensen en verkeer. Soms hangen buiten ongure types rond of is er geluidsoverlast uit de woning. Ook kloppen klanten nogal eens aan op het verkeerde adres, zegt de gemeente Almere: "We zien mensen die bij de buren aanbellen en aan kinderen vragen naar adressen voor hun afspraak."

Volgens sommige gemeenten valt de overlast mee, omdat sekswerkers maar kort op een adres verblijven en hun best doen onder de radar te blijven. Volgens Tilburg is de overlast van prostitutie verwaarloosbaar in vergelijking met meldingen over studentenoverlast of rondslingerend afval.

Rodney Haan, adviseur sekswerkbeleid bij het Centrum voor Criminaliteitspreventie en Veiligheid, vindt het aantal keren dat gemeenten illegale prostitutie aantreffen niet zorgwekkend. "Ik ben ervan overtuigd dat er veel meer sekswerk plaatsvindt dan uit de cijfers blijkt", zegt hij. Hij schat dat er zo'n 15.000 sekswerkers actief zijn in Nederland.

Wie zelfstandig vanuit de eigen woning werkt, doet dat zo onopvallend mogelijk, zegt Haan. "De overlast komt vaak van panden waar meer sekswerkers actief zijn en dus ook meer aanloop van klanten is." Haan vindt dat gemeenten zich bij controles dan ook op die groep moeten richten.

Pakkans klein

Amsterdam heeft het gevoel dat het illegale circuit groeit. "Een voorzichtige schatting is dat er in Amsterdam het afgelopen jaar ongeveer 6000 sekswerkers actief waren op reguliere seksadvertentiewebsites, waarbij het overgrote deel illegale prostitutie betreft. Bij controles treffen we zeer regelmatig misstanden en uitbuiting aan."

Vanwege gebrek aan toezicht zien veel gemeenten illegale prostitutie als een risico. "De verdiensten zijn groot, de pakkans is klein en er is geen zicht op vrijwilligheid en minderjarigheid van de sekswerkers", aldus de gemeente Almelo.

Regelmatig vragen handhavers zich af of prostitutie gedwongen is. Zo stuitte Amersfoort op een Roemeense sekswerker zonder papieren en een tatoeage met de naam van een vermoedelijke pooier. Soms voert iemand anders dan de sekswerker het woord, wat gemeenten verdacht vinden.

Ander perspectief

Het gebeurt zelden dat iemand toegeeft onder dwang te werken. "Vaak zijn er vermoedens van een netwerk, maar in gesprekken of verhoren komt niet veel informatie naar boven", vertelt de gemeente Assen.

"Ook speelt mee dat sekswerkers soms een ander perspectief hebben op uitbuiting", zegt de gemeente Hilversum. Vrouwelijke sekswerkers komen vaak uit het buitenland om geld te verdienen voor hun gezin. "Ze houden hier meer inkomsten over dan in hun thuisland, ook als zij een deel moeten afdragen."

Als gemeenten illegale prostitutie aantreffen, kiezen zij er vaak voor om sekswerkers te waarschuwen en eventueel hulp aan te bieden. Ze kunnen ook panden sluiten of een zogenoemde last onder dwangsom opleggen aan de eigenaars.