Juridisch powerplay intimideert onderzoeksjournalisten
De journalistiek in Nederland staat onder druk door "disproportionele juridische procedures". Dat zegt Free Press Unlimited (FPU) na onderzoek. Uit gesprekken met journalisten blijkt dat vooral freelance journalisten en kleinere media druk ervaren van juristen die dreigen met langlopende procedures of hoge schadevergoedingen. Volgens de persvrijheidsorganisatie leidt het tot zelfcensuur.
De FPU sprak met vijftig journalisten, hoofdredacteuren en advocaten over hun ervaringen. Daaruit blijkt dat juridisch powerplay effectief kan zijn, zegt jurist en onderzoeker Jasmijn de Zeeuw van FPU: "We zijn voorbeelden tegengekomen van journalisten die zijn gestopt met hun onderzoek en in een enkel geval zelfs met hun beroep."
Beslaglegging op woning
Het komt voor dat juristen namens hun cliënten hoge bedragen eisen als wordt overgegaan tot publicatie. "We zijn voorbeelden tegengekomen van vorderingen van 150.000 euro. In een enkel geval werd zelfs meer dan 500.000 euro geëist of gedreigd met beslaglegging op het huis van een journalist. Hoewel die vorderingen vrijwel nooit worden toegewezen, zet het wel druk op de journalistiek. Het werkt intimiderend."
Het effect is volgens FPU dat journalisten hun verhalen afzwakken, geverifieerde informatie toch weglaten of hun onderzoek stoppen.
Bij grote mediaorganisaties is de bescherming van journalisten vaak geregeld. Die nemen de juridische kosten voor hun rekening. Toch neemt dat niet altijd de angst weg. Journalisten zeiden in de gesprekken met FPU dat grote juridische druk ernstige stress, angst en andere psychische belasting veroorzaakt.
Ze hebben ook het gevoel dat ze er vaak alleen voor staan. Hoofdredacteuren schatten juist in dat juridische druk geen effect heeft gehad op hun journalisten en dat die zich niet laten intimideren.
Betere bescherming
Free Press Unlimited vindt dat de journalistiek beter moet worden beschermd tegen organisaties die juristen inhuren om druk te zetten. In Europees verband treedt deze week een richtlijn in werking om intimiderende juridische procedures tegen te gaan. FPU vindt dat de Nederlandse wet nog te weinig bescherming biedt tegen dit soort praktijken.
