Schotse antihaatwet leidt tot duizenden meldingen, tweets J.K. Rowling niet strafbaar

Na het ingaan van een nieuwe wet tegen haatzaaien hebben Schotten in een paar dagen tijd al ruim drieduizend meldingen bij de politie gedaan. De wet, die maandag van kracht werd, verbiedt het aanzetten tot haat tegen allerlei groepen. Maar een aanzienlijk aantal meldingen is "vals en ergerlijk", zegt de Schotse staatssecretaris Brown van Veiligheid. En een reeks omstreden tweets van Harry Potter-auteur J.K. Rowling blijkt niet strafbaar.

De nieuwe wet maakt het beledigen van mensen op basis van leeftijd, religie, handicap of seksuele voorkeur een misdaad, net als het beledigen of bedreigen van trans personen en intersekse personen. Het Openbaar Ministerie hoeft niet te bewijzen dat zo'n daad opzettelijk was, aantonen dat het waarschijnlijk als beledigend of hatelijk wordt ervaren is voldoende. Er staat maximaal zeven jaar gevangenisstraf op. Haatzaaien vanwege ras was in Schotland al verboden.

De vele onzinmeldingen bij de politie naar aanleiding van de nieuwe regelgeving zijn volgens de Schotse staatssecretaris het gevolg van "misinformatie". Ze zegt tegen de BBC dat er zelfs een valse aanklacht gedaan is onder haar naam.

Het gros van de meldingen gaat over een uitspraak van de huidige Schotse premier Humza Yousaf, die vier jaar geleden in een toespraak zei dat veel topfuncties in het land bekleed worden door witte mensen. Een fragment op X, dat deed voorkomen alsof de politicus bedoelde dat er te veel witte mensen in Schotland zijn, leidde vorig jaar tot beroering. X-eigenaar Elon Musk noemde Yousaf in reactie op het fragment een racist.

De Schotse politie oordeelde eerder al dat de woorden van Yousaf niet strafbaar waren. De nieuwe wet kan bovendien niet met terugwerkende kracht worden toegepast.

'Kijk ernaar uit gearresteerd te worden'

Uit verschillende hoeken is al langer kritiek op de wet. Auteur J.K. Rowling, die in de Schotse hoofdstad Edinburgh woont, stelde de nieuwe regels maandag meteen op de proef door een serie tweets te sturen waarin ze bekende trans vrouwen bewust mannen noemde.

Ze schreef ook dat de antihaatwet "ten koste gaat van de rechten en vrijheid van echte meisjes en vrouwen". Met behulp van de wetgeving zouden activisten anderen het zwijgen kunnen opleggen, stelt Rowling. Zo zouden mensen zich volgens haar niet meer kunnen uitspreken tegen bijvoorbeeld genderneutrale toiletten en deelname van trans vrouwen aan sportwedstrijden of andersoortige competities.

"Het hebben van een mening en vrijheid van meningsuiting zijn ten dode opgeschreven in Schotland als het nauwkeurig beschrijven van het biologische geslacht strafbaar wordt gesteld", aldus de auteur. Ze zei ernaar uit te kijken om gearresteerd te worden "als wat ik hier heb geschreven een overtreding is onder de nieuwe wet".

De Schotse politie maakte gisteren bekend dat de tweets van Rowling niet strafbaar zijn en dat er geen vervolging zal plaatsvinden. De politie had wel meldingen over de tweets ontvangen.

Staatssecretaris Brown benadrukt vandaag dat de lat om mensen daadwerkelijk te vervolgen "zeer, zeer hoog ligt". "We zijn in de wet heel duidelijk dat het niet gaat over het inperken van vrijheid van meningsuiting. Het gaat over het beschermen van mensen."

Handhaving

Toch vragen sommige Schotten zich door de casus-Rowling af of de antihaatwet wel zinvol is en te handhaven valt. Een Conservatief parlementslid hekelt bij de BBC de extra werkdruk die de nieuwe regels opleveren voor de politie. "Hun tijd gaat op aan het beoordelen van meldingen die voor hetzelfde geld hartstikke onnozel zijn. (...) Het zou mij verbazen als ook maar één van de meldingen tot vervolging leidt."

Anderen vinden dat de wet incompleet is. Zo zijn feministische groepen kritisch, omdat belediging op basis van geslacht in de wet niet specifiek wordt genoemd. De Schotse regering heeft beloofd later nog met een aparte wet tegen vrouwenhaat te komen.