Zeven turbulente uren: hoe een gewone stapavond in Ede wereldnieuws werd

• Milo Hornstra

  redacteur Binnenland

• Lennart Bloemhof

  redacteur Online

"Vol is vol", stond vetgedrukt op de aankondiging van de zogenoemde huiskamersessie voor vrijdagavond in café Petticoat in Ede. Het feestcafé is al decennia een begrip in de Gelderse plaats; het was 's nachts als vanouds tot de nok toe gevuld. In de vroege ochtend zijn vier medewerkers aan het opruimen en schoonmaken als een man een gijzeling begint. Het is na een turbulente nacht het begin van nog veel turbulentere uren.

Over wat zich vanaf ongeveer 05.00 uur in het café heeft afgespeeld, is nog veel onduidelijk. Zo weten we niet hoe de gijzelnemer, een man van 28 uit Ede, het café is binnengekomen. Ook is nog weinig bekend over de eerste uren van de gijzeling. Burgemeester René Verhulst kon na de gijzeling alleen zeggen dat de vier gegijzelden op de grond moesten liggen en dat ze "hele heftige uren" hadden meegemaakt.

05.15 uur: eerste melding

Wat wel duidelijk is, is dat de politie twee minuten na de eerste melding bij het café aankomt. Agenten zijn rond 05.15 uur gealarmeerd over een mogelijke gijzeling. Door wie ze zijn gealarmeerd, is niet duidelijk. Ze beoordelen de situatie direct als zeer ernstig; er is mogelijk sprake van explosieven en er zijn messen gezien.

De eigenaar van een naastgelegen café verlaat met zijn personeel rond dezelfde tijd zijn zaak. "Toen is mijn personeel tegengehouden en gefouilleerd door de politie", zegt hij later. "Dat was opvallend en gebeurt eigenlijk nooit." Van een massale inzet van politie en brandweer is op dat moment nog geen sprake.

07.30 uur: 'Blijf binnen'

Dat verandert in de uren daarna. Rond 07.30 uur plaatst de politie voor het eerst een bericht op X met de oproep om weg te blijven uit het centrum van Ede vanwege een "lopend politie-incident". "Blijf binnen en kom niet kijken", is de oproep. Dan is al begonnen met de ontruiming van 150 woningen in de buurt van het café. Mensen worden opgevangen in het raadhuis in Ede.

Intussen komen tal van speciale eenheden aan bij het café, waaronder teams van de Dienst Speciale Interventies (DSI) en het Quick Response Team van de brandweer. Het is dan nog altijd gissen wat er precies in het café aan de hand is, ook voor omwonenden.

In deze video krijg je een indruk van hoe veel eenheden op de been waren:

"Vrienden en kennissen in het centrum zitten voor het raam te kijken", zei een eigenaar van een winkel die grenst aan Petticoat. "Ze zien vooral dat er veel mensen in en rondom het centrum staan opgesteld. Het is vooral speculeren wat er nu gebeurt."

10.30 uur: inderdaad een gijzeling

Al snel gaat rond in onder meer appgroepen dat het mogelijk een gijzelingssituatie betreft. In de loop van de ochtend, rond 10.30 uur, bevestigt de politie dat. Kort daarna voelt de politie de noodzaak om te benadrukken dat er geen indicatie is voor terrorisme.

Het nieuws van de gijzeling gaat ondertussen de wereld over. Duitse en Belgische media, CNN, Al Jazeera en grote internationale persbureaus schrijven over wat er gebeurt in Ede. De Britse BBC verstuurt er zelfs een pushbericht over.

In de loop van de ochtend krijgt de politie een tip over de identiteit van de gijzelnemer. Daardoor ontstaat een beter idee van degene met wie de agenten te maken hebben. Het is nog onduidelijk of die tip effect heeft op het verloop van de gijzeling.

Wel wordt op de persconferentie na afloop duidelijk dat de politie in ieder geval contact had met de man en dat er met hem is onderhandeld.

11.30 uur: eerste vrijlatingen

Aan de buitenkant is daar weinig van te zien; urenlang staan brandweerlieden en agenten opgesteld rond en bij het pand, achter hoge witte schermen. Er is één moment van opwinding, als een robot van de Explosieven Opruimingsdienst Defensie wordt ingezet om een kartonnen zak met eten af te leveren bij het café.

De gijzeling is ruim zes uur gaande als rond 11.30 uur plotseling een deur opengaat. Drie jonge mensen verlaten geëmotioneerd het café. Ze dragen een zwart jack met daarop het logo van Petticoat en worden opgevangen door DSI-leden.

12.30 uur: gijzelnemer afgevoerd

Zowel de gemeente als politie benadrukt vervolgens dat de gijzeling nog gaande is. Het duurt ruim een uur voordat de deuren van het café opnieuw opengaan. Eerst komt iemand in een oranje jas met zijn handen in de lucht naar buiten. Hij is de vierde gegijzelde en wordt door de politie meegenomen.

Daarna loopt een tweede persoon in het zwart het café uit, met een bivakmuts op. Hij wordt door meerdere agenten onder schot gehouden. Na instructies van de DSI wordt hij geboeid, geblinddoekt en afgevoerd. Zo eindigt de urenlange gijzeling zonder doden of gewonden, maar nog wel met tal van vragen.

Beelden van de aanhouding:

Burgemeester Verhulst vraagt op een persconferentie om de komende tijd de privacy van de gegijzelden en ook van de familie van de gijzelnemer te respecteren. Verder wordt daar bekend dat de gijzelnemer vorig jaar is veroordeeld voor bedreiging. Zijn motief voor de gijzeling is vooralsnog niet bekend.

De eigenaar van Petticoat laat aan de NOS weten dat hij te aangeslagen is om te reageren. Hij heeft ook van de politie te horen gekregen dat hij geen details mag delen. Wat hij nog wel kon delen: zijn café blijft in ieder geval dit weekend gesloten.

Bekijk hier een terugblik op de hele dag: