Utrecht herdenkt tramaanslag: 'Terwijl ik daar lag, dacht ik: dit is het'

In Utrecht is de tramaanslag van 2019 herdacht. Vandaag precies vijf jaar geleden schoot Gökmen T. op het 24 Oktoberplein vier mensen dood in een tram. Zes anderen raakten gewond.

De herdenking begon om 10.30 uur met een toespraak van burgemeester Sharon Dijksma. Ook oud-burgemeester Jan van Zanen en demissionair minister Dilan Yesilgöz (Justitie en Veiligheid) waren aanwezig, net als de nabestaanden van de slachtoffers, gemeenteraadsleden, getuigen en hulpverleners die bij de aanslag aanwezig waren.

Beelden van de herdenking:

Om 10.43 uur, het tijdstip van de aanslag, gaf de Dom vier klokslagen, voor ieder slachtoffer een. Ook werd een minuut stilte gehouden. De bijeenkomst vond plaats op de herinneringsplek die de gemeente na de aanslag heeft ingericht op het plein. Tijdens de herdenking zijn hier ook kransen en bloemen gelegd, meldt RTV Utrecht.

Lege plek aan tafel

Volgens burgemeester Dijksma is het voor veel betrokkenen nog iedere dag 18 maart 2019. "Nabestaanden die met verjaardagen en feestdagen een lege plek aan tafel hebben. Ooggetuigen en hulpverleners die worstelen met nachtmerries, met beelden die ze nooit meer vergeten en nog altijd het openbaar vervoer mijden", beschrijft Dijksma. "De impact van de tramaanslag was én is niet te onderschatten."

De gemeente organiseerde de afgelopen jaren steeds openbare herdenkingen. Na dit jaar vinden de officiële herdenkingen van de tramaanslag iedere vijf jaar plaats. De eerstvolgende is op 18 maart 2029.

Een overzicht van de gebeurtenissen rond de tramaanslag in Utrecht:

Bij de herdenking waren ook enkele slachtoffers van de aanslag aanwezig. Zo ook de 31-jarige Lisa. Zij zat in de tram toen T. het vuur opende. Ze overleefde het omdat het wapen haperde.

Vijf jaar lang volgde ze allerlei therapieën, en ze kan er nu pas goed over praten. Pas sinds kort begint ze zich echt te realiseren wat ze die dag heeft meegemaakt. "Ik begin nu ook pas meer compassie voor mezelf te krijgen dat ik ook in de tram zat en dat ik heel erg moeite had met het feit dat ik niet gewond ben geraakt of doodgeschoten", vertelt ze in het NOS Radio 1 Journaal.

Ze herinnert zich die dag nog goed. "Ik zag iemand in de tram staan met een pistool. In eerste instantie dacht ik dat het een grap was", vertelt ze. "Maar ineens besefte ik: dit is foute boel." Terwijl ze probeerde om uit te tram te stappen, kwam de schutter haar kant op. "Ik ben met twee anderen op de grond gaan liggen. Terwijl ik daar lag, dacht ik: dit is het."

'Nu even echt afgesloten'

Lisa wist uit de tram te komen, en bleef vrijwel ongedeerd. Al heeft het leven voor haar de afgelopen vijf jaar stilgestaan. "Ik zou bijvoorbeeld graag een partner en een gezin willen, het waren in die zin wel de jaren waarin ik daar wel meer in had willen investeren."

Ze was vandaag bij de herdenking aanwezig, maar ze geeft toe dat ze opgelucht is dat het voorlopig de laatste keer is. "Wat dat betreft ben ik blij als het nu even echt is afgesloten."

Levenslang

Gökmen T. is tot levenslang veroordeeld voor de aanslag op de tram. Na zijn aanhouding heeft hij de tramaanslag bekend, daarna wilde hij niet meer met de politie praten. T. zei meerdere keren dat hij niet gelooft in de democratie en de rechtbank.

De strafzaak tegen T. verliep tumultueus. Zijn gedrag in de rechtszaal was respectloos. Hij stak meerdere malen zijn middelvinger op naar de rechters, maakte kusgebaren naar de officieren van justitie en bespuugde zijn advocaat. Ook lachte hij provocerend om de verhalen van nabestaanden van de slachtoffers. Op de laatste dag spuugde hij naar de rechters, waarbij hoorbaar was dat hij "oprotten" riep.

"Ik doe dit voor mijn geloof", stond op een briefje dat werd gevonden in de auto die T. na de schietpartij had gekaapt. "Jullie maken moslims dood en willen jullie ons geloof van ons afpakken, maar gaat niet lukken. Allah is groot."