Van Hoytema: 'Hier waren we helemaal niet op uit'

Oscargoud was helemaal niet wat cameraman Hoyte van Hoytema op het oog had bij het draaien van Oppenheimer. "Hier waren we nooit op uit, we proberen gewoon altijd goede films te maken", zegt hij in een eerste reactie achter de schermen van de Oscarceremonie. "Maar het is wel fijn dat het zich uitbetaalt in de vorm van een Oscar."

Zijn film was de grote winnaar van de avond met zeven prijzen uit dertien nominaties. Van Hoytema is de eerste Nederlander in een decennium die de hoogste filmprijs wint en de eerste cameraman uit Nederland ooit. In totaal gingen tien landgenoten hem voor, sinds Bert Haanstra in 1960.

De trailer van Oppenheimer:

Naast de prijs voor Van Hoytema ging Oppenheimer ook met de hoofdprijs Beste Film naar huis, wonnen de acteurs Cillian Murphy en Robert Downey Jr in hun categorieën en kreeg regisseur Christopher Nolan zijn eerste Oscar.

In zijn eerste reactie roemt Van Hoytema de samenwerking met de Brits-Amerikaanse filmmaker, die hem in 2018 al een Oscarnominatie voor Dunkirk opleverde. In totaal draaide hij vier films met hem. "We willen altijd nieuwe dingen bouwen en ontwerpen om shots te krijgen die nog nooit eerder te zien zijn geweest."

Hoewel de biografische film over de vader van de atoombom spectaculaire kernexplosies kent, was voor Van Hoytema vooral het menselijke aspect van belang. "De grootste uitdaging is hoe je een filmervaring kunt scheppen uit wat in feite een hoop pratende mensen is."

Zo krijgt Hoytema zijn beeldje:

Intuïtief

Daarbij hielp de goede verstandhouding met de regisseur. "Omdat je elkaar beter en beter leert kennen, heb je aan een half woord genoeg. Als je niet zoveel hoeft uit te leggen, is de samenwerking intuïtiever. Dat wil je graag hebben, want hoewel we met veel apparatuur op de set werken wil je met gevoel blijven werken. Want uiteindelijk draait het om menselijke emotie."

Wat dat betreft verschilt de blockbuster van naar verluidt 100 miljoen dollar niet van de Zweedse indies waarmee de cameraman zijn carrière begon, denkt hij. "Het voelde als een piepkleine productie op een enorme schaal."

"Chris Nolan slaagt erin de intimiteit vast te houden. Hij houdt de set het liefst klein en persoonlijk", zegt Van Hoytema over het proces dat hen beide Oscargoud opleverde. "Ik heb geluk dat ik met hem als regisseur kon samenwerken."

Kijk hier naar een samenvatting van de Oscars:

Filmregisseur Jean van de Velde kent Van Hoytema, die als beginnend cameraman meewerkte aan de film All Stars. Van de Velde noemt de Oscarwinst van de cameraman in het NOS Radio 1 Journaal terecht. "Niet alleen vanwege zijn werk voor Oppenheimer maar ook voor de andere films die hij gemaakt heeft, zoals Dunkirk en Interstellar."

Volgens Van de Velde is Van Hoytema zo goed omdat hij heel goed kan meedenken met de regisseur van een film. "Hij vertelde mij eens hoe hij in contact was gekomen met Christopher Nolan, de regisseur van Oppenheimer. Hij werd bij Nolan thuis uitgenodigd om het script van Interstellar te lezen. Toen Nolan hem vroeg hoe hij het voor zich zag hoe de film gemaakt moest worden, zei hij: 'Geen flauw idee, daar moeten we samen achter zien te komen.'"

Van Hoytema dacht dat hij hierdoor niet zou worden aangenomen, maar nadat hij terug naar huis was gevlogen zag hij een appje op zijn telefoon: 'You've got the job'. "Dat kan dus ook werken", zegt Van de Velde: het avontuur durven aan te gaan en niet van tevoren alles willen weten. Je doet het samen met regisseur en een team."

Van Hoytema schikt zich dus naar de wensen van de regisseur met wie hij werkt, maar toch is zijn werk in zekere mate herkenbaar, zegt Van de Velde. "Hij is dé expert op gebied van analoge film. Die fascinatie deelt hij met Nolan. Het echte oude celluloid, daar weet hij alles van. En dat voelt voor het oog doorleefder dan digitale film, dat toch een beetje meer als plastic aanvoelt."

Wat is de magie van Van Hoytema? Deze studenten leggen het uit: