Toch geen illegale bonusafspraken tussen tabaksproducenten en winkeliers

Tabaksfabrikanten die winkeliers betalen voor het halen van bepaalde verkoopdoelen zijn toch niet in overtreding. Dat heeft de hoogste rechter voor het bedrijfsleven bepaald.

Elf tabaksfabrikanten en groothandelaren hadden een boete gekregen van de Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (NVWA) voor het geven van dat soort bonussen. Winkeliers kregen geld als ze een vooraf afgesproken hoeveelheid sigaretten verkochten of de producten op een goed zichtbare plek in het schap plaatsten.

Volgens de toezichthouder gingen de afspraken in tegen het reclameverbod op tabak. Maar de tabaksfabrikanten stelden dat het ging om "heel normale handelspraktijken". "Vrijwel iedere producent van welk product dan ook betaalt voor toegang tot het schap", stelde de branchevereniging al in 2019.

'Te ruim uitgelegd'

De hoogste rechter geeft de fabrikanten nu gelijk. De staatssecretaris van Volksgezondheid, die over de NVWA gaat, heeft het reclameverbod volgens de rechter "te ruim uitgelegd". Er is pas sprake van reclame als dit als doel heeft tabaksgebruik bij de consument aan te wakkeren. Afspraken over verkoopaantallen of een plek in het schap vallen hier niet onder.

De boetes, die zijn uitgedeeld in 2020 en 2021, liepen op tot 45.000 euro per overtreding. Eerder had een rechter al bepaald dat het boetebedrag moest worden teruggebracht, nadat de fabrikanten een zaak hadden aangespannen. Maar die rechter vond destijds dat er wel sprake was van reclame.

Verder in de ban

Tabaksproducten, zoals sigaretten of shag, zijn op steeds minder plekken in Nederland te koop. Vanaf 1 juli geldt er een verkoopverbod voor supermarkten. Bij bijvoorbeeld Lidl en de meeste vestigingen van Albert Heijn zijn rookwaren nu al niet meer te koop.

Op termijn geldt dit ook voor benzinestations en zogenoemde gemakswinkels. Vanaf 2032 mogen alleen nog tabaksspeciaalzaken tabaksproducten verkopen. Hiermee wil het kabinet roken, dat zeer schadelijk is voor de gezondheid, nog verder ontmoedigen. Bedoeling is dat vanaf 2040 geen enkele jongere meer begint met roken.

Ook geldt er sinds 2021 een uitstalverbod. Dit betekent dat pakjes sigaretten in de meeste winkels in een afgesloten kast moeten staan. Voor kleinere speciaalzaken is er een uitzondering.

De uitspraak van de rechter is definitief. De staatssecretaris kan niet in beroep gaan tegen de uitspraak.