Waarom longkanker vaker wordt gevonden bij de laagste inkomens en huidkanker juist bij de hogere
Veel vormen van kanker worden vaker aangetroffen bij de laagste inkomens, maar er zijn er ook die juist vaker worden gevonden bij de hogere inkomensgroepen. Dat komt onder meer doordat de risicofactoren niet gelijkmatig zijn verdeeld. Dat blijkt het eerste deel van een reeks onderzoeken naar de verschillen bij kanker door het Integraal Kankercentrum Nederland (IKNL).
Hoofdonderzoeker Mieke Aarts vindt de resultaten uitermate verontrustend, omdat juist de meer dodelijke vormen zoals longkanker mensen met een lagere sociaal-economische status aanzienlijk vaker treffen. De exacte cijfers hierover ontbreken in dit eerste deel van het onderzoek; die komen eind van het jaar in een andere studie in deze serie.
Risicofactoren
Het was al bekend dat mensen met een laag inkomen gemiddeld zeven jaar korter leven dan Nederlanders met een hoger inkomen, en ook aanzienlijk minder lang in goede gezondheid. Mensen met een laag inkomen of een lagere opleiding roken vaker, bewegen minder en hebben vaker overgewicht.
Mensen met een hoger inkomen daarentegen doen vaker mee aan HPV-vaccinatieprogramma's en aan bevolkingsonderzoeken die zijn bedoeld om kanker in een eerder stadium te vinden. Wel drinken zij vaker alcohol, wat een risicofactor is.
Kijken we naar alle vormen van kanker samen, dan komt kanker iets vaker voor bij de laagste inkomens. De verschillen met hogere inkomensgroepen zijn echter niet groot. Dit patroon is zowel te zien bij vrouwen als bij mannen.
De onderzoekers beschouwen, met verwijzing naar het CBS, huishoudens met een besteedbaar inkomen onder de 16.800 euro als laag, daarna volgen acht andere inkomensgroepen met 36.600 euro en daarboven als hoogste.
De verschillen worden groter als je inzoomt op specifieke vormen, bijvoorbeeld de eerdergenoemde longkanker. Die komt twee tot drie keer vaker voor bij de minst verdienende mannen. Van hen is bekend dat zij het meest roken van alle Nederlanders.
Bij huidkanker (waaronder melanomen) zie je ook grote verschillen, maar daar springen juist de hogere inkomens eruit, bij zowel de vrouwen als de mannen. Volgens onderzoeker Aarts kan dat te maken hebben met het feit dat zij sneller naar de dokter gaan als zij een plekje op hun lijf aantreffen.
Bovendien is de blootstelling aan de zon groter dan bij de lagere inkomensgroepen, onder meer omdat zonvakanties eerder in zwang waren bij mensen met meer geld.
In andere EU-landen is grofweg dezelfde scheve verdeling te zien. In de hele EU nam het aantal kankerdiagnoses tussen 2010 en 2022 toe, maar liep het aantal sterfgevallen met 10 procent terug.
Daarbij zijn de verschillen wel aanzienlijk: hogere sterftecijfers zijn er in minder welvarende Midden- en Oost-Europese landen, terwijl West-Europese en Scandinavische landen de laagste cijfers hebben.
Nederland zit in de middenmoot, onder meer omdat er in ons land relatief veel wordt gerookt. Vooral vrouwen doen dat meer in vergelijking met seksegenoten uit andere EU-landen.
Het IKNL pleit naar aanleiding van het onderzoek voor investeringen van de overheid in gezondheid in al het beleid (niet alleen van het ministerie van Volksgezondheid) dat gezondheidsverschillen verkleint met veel aandacht voor preventie.
Ook zou de bestaanszekerheid voor huishoudens onderaan de inkomensladder moeten worden verhoogd.
