Doodse stilte in de hal, laatste autofabriek van Nederland staat stil

• 

  Nik Wouters

  verslaggever Economie

Van de productie van de DAF 33, de Volvo 343, de Mitsubishi Colt en de Mini naar een ongekend stille fabriekshal. Na bijna 60 jaar komt de lopende band bij de enige autofabriek van Nederland tot stilstand.

VDL Nedcar in Born, geopend in 1968, legt de productie deze week stil en niemand weet voor hoelang. De laatste opdrachtgever, BMW, liet er de Mini bouwen, maar heeft het contract opgezegd en een nieuwe opdrachtgever is niet gevonden.

Dat betekent dat het werk in de fabriek grotendeels voorbij is, nadat er bijna 6 miljoen auto's zijn gebouwd. Bijna 4000 mensen verliezen hun baan, sommigen werken er al meer dan dertig jaar.

Pientere pookje

Onzekere tijden, daar zijn de medewerkers van VDL Nedcar wel aan gewend. Het voortbestaan van de fabriek heeft vaker op het spel gestaan, maar nooit was de toekomst zo somber als nu.

In 1968 opende DAF de fabriek voor de auto van de toekomst. Er werden auto's in elkaar gezet met een versnellingsautomaat, 'het pientere pookje'. De fabriek moest vooral werk bieden aan mensen die in de kolenmijnen in Limburg hadden gewerkt.

Het werken aan de lopende band was voor veel voormalig mijnwerkers een te grote verandering. Ze hadden het gevoel dat ze hun vrijheid kwijt waren en voelden zich opgejaagd door de lopende band die continu doorging. Dagelijks moesten er honderden auto's in elkaar worden gezet.

"Ik kwam zo in de fabriek terecht, ik had nog nooit een fabriek van binnen gezien", aldus een van de medewerkers van het eerste uur. "Het viel me toch een beetje tegen in het begin, maar voor de gezondheid is het beter."

Veel medewerkers vertrokken weer. In een aflevering van het geschiedenisprogramma Andere Tijden vertelt een aantal waarom de lopende band maar niet kon wennen.

De autofabriek besloot andere werknemers, uit bijvoorbeeld Marokko, naar Nederland te halen.

Van DAF ging de fabriek over naar Volvo, en vervolgens naar het Japanse Mitsubishi. Er werd uitgebreid en Nedcar ging verschillende merken en modellen op één productielijn produceren. Op het hoogtepunt werkten er zo'n 9000 mensen. In de jaren 90 was de Nederlandse Staat een tijdje mede-eigenaar.

Contact met BMW

De grootste onzekerheid was er in 2010, toen Mitsubishi aankondigde de productie terug te schroeven. Banen dreigden te verdwijnen

Toenmalig minister van Economische Zaken Verhagen en premier Rutte hielpen mee met het vinden van een nieuwe opdrachtgever. "Mark Rutte had contact met de president van BMW en dat is altijd goed om die contacten te hebben", zei Wim van der Leegte, de toenmalige baas van VDL daarover. Hij overleed eind vorig jaar.

Ondernemer Van der Leegte nam de fabriek in 2013 over, veranderde de naam in VDL Nedcar en sloot met wat hulp van het kabinet een contract met BMW om jarenlang auto's te produceren.

De toekomst leek verzekerd, zo werd ook gezegd bij het 50-jarig bestaan van de fabriek.

Maar in 2020 zegde BMW het contract op. Het bedrijf uit München wil zich meer concentreren op de bouw van elektrische wagens en wil ook kosten besparen vanwege onzekerheid over de toekomst van de automarkt.

Op dat moment ging de klok weer tikken. VDL Nedcar kreeg drie jaar de tijd om een nieuwe opdrachtgever te vinden, voordat BMW helemaal met de productie in Born zou stoppen.

Er werden plannen gemaakt voor uitbreiding van de fabriek. Een natuurgebied, het Sterrebos, werd ondanks protesten deels gekapt voor die nieuwbouw.

Vakbonden steunden die kap. "Het gaat om jullie boterham, jullie toekomst en de toekomst van deze prachtige autofabriek", zeiden vakbondsbestuurders daarover bij bijeenkomsten met personeel.

Maar de nieuwe fabriekshal is er niet gekomen, al houdt VDL Nedcar die optie nog altijd open. Het meeste personeel is inmiddels vertrokken. Vorig jaar werkten er nog bijna 4000 mensen in Born bij de autofabriek, na deze maand zijn er nog een kleine 400 over.

Uitkeringsinstantie UWV verwacht dat het niet voor iedereen makkelijk zal zijn om weer aan werk te komen. Van de eerste groep die eind vorig jaar moest vertrekken, heeft ongeveer de helft een nieuwe baan.