Record aan medicijnentekort in Nederland zorgt voor 'schrijnende situaties'

Door het oplopende medicijnentekort zien sommige mensen zich genoodzaakt om bij apotheken over de grens medicijnen bij elkaar te sprokkelen die in Nederland niet meer verkrijgbaar zijn. De 75-jarige Krijn van der Maas uit 's-Gravenpolder is een van hen. Hij rijdt "heel wat kilometers" af op zoek naar medicijnen voor zijn vrouw, die lijdt aan de ziekte van Ménière.

Vorig jaar kregen 5 miljoen mensen te maken met de tekorten, bleek gisteren uit onderzoek van apothekersorganisatie KNMP. Sommigen vinden medicijnen in België of Duitsland, maar anderen vissen achter het net.

De vrouw van Van der Maas heeft door haar ziekte heftige aanvallen van duizeligheid. Vorig jaar november kreeg ze drie van die aanvallen achter elkaar. Een dokter schrijft haar de hoogst mogelijke dosis betahistine voor, een medicijn dat de aanvallen moet onderdrukken. Maar het is nergens in Nederland meer te krijgen.

Vier keer op en neer naar België

"Zo'n aanval is een aanslag op je lichaam en je gehoor. Ze is al doof aan een kant geworden", zegt Van der Maas. "Ik wilde met alle geweld voorkomen dat ze dat nog een keer zou meemaken." Bij ziekenhuizen en apotheken in Nederland ving hij bot, en ook de zorgverzekeraar kon hem niet helpen.

Zijn zoektocht bracht hem uiteindelijk in België; een apotheek in het Belgische Essen had wat medicijnen over, die hij kon ophalen. Uiteindelijk moest hij vier keer heen en weer naar België om voor een maand aan medicijnen bij elkaar te sprokkelen: naar Essen, Kapellen en twee keer naar Zelzate. Vanwege het risico op aanvallen kan de vrouw van Van der Maas niet zelf rijden.

Patiëntenfederatie Nederland krijgt dagelijks vergelijkbare verhalen binnen, zegt een woordvoerder. "En de gevolgen kunnen heel schrijnend zijn." Zo was er vorig jaar een tekort aan medicijnen die worden voorgeschreven voor de ziekte van Parkinson. "Een heel belangrijk medicijn dat patiënten nodig hebben om die aandoening te onderdrukken, zodat ze nog redelijk normaal kunnen functioneren."

De federatie zag dat veel parkinsonpatiënten naar België of Duitsland gingen om de medicijnen te zoeken. "Maar de mensen die dat niet konden, zaten met veel pijn en konden daardoor het huis niet uit."

Want niet iedereen is in staat om in het buitenland te zoeken, of heeft het geld om de medicijnen zelf te betalen. De medicijnen die in het buitenland worden gekocht zijn soms van andere merken dan die welke de zorgverzekeraars in Nederland vergoeden, en die moeten dan uit eigen zak worden betaald.

"Er zijn mensen die zichzelf in bochten wringen en die medicijnen kunnen regelen", zegt de woordvoerder. "Ze hebben het geld of de contacten. Maar er zijn ook mensen die dat niet kunnen. En het zou in Nederland niet van je inkomen moeten afhangen of je toegang kan hebben tot noodzakelijke medicatie."

Van der Maas: "Ik ben nu nog fit, en als het niet meer kan heb ik nog een dochter die kan rijden. Maar mensen zonder hulp hebben echt een probleem."

Geen alternatief

Apothekersorganisatie KNMP registreerde vorig jaar 2292 keer een tekort. In 2022 was dat nog 1514 keer. De organisatie registreert een tekort als een medicijn minimaal veertien dagen landelijk niet verkrijgbaar is. In 17 procent van de gevallen moet de patiënt overstappen op een ander soort medicijn. In 1 procent van de gevallen is er helemaal geen alternatief beschikbaar.

Een van de oorzaken van de tekorten is het verplaatsen van de productie van medicijnen naar landen buiten de EU. De Europese Commissie wil komend jaar onderzoeken hoe groot de capaciteit is om in Europa zelf belangrijke medicijnen te produceren.

Ook de patiëntenfederatie ziet heil in meer productie in Europa. Daarnaast pleit de organisatie voor een Europese aanpak om de medicijnen beter de verdelen. "De producenten verkopen aan de hoogste prijs, en in Nederland betalen we relatief weinig voor medicijnen. Dus kiezen producenten vaak voor andere landen."

Van der Maas zegt dat hij nu "een buffertje" aan medicijnen heeft, maar als die op zijn, weet hij nog niet wat ze gaan doen. "Als de situatie blijft zoals het nu is, dan wordt het echt een probleem."

Net over de grens, in België, merken apothekers een toename van Nederlanders die medicijnen komen halen: