Spullen uit MSC Zoe belandden vrijwel blindelings in de verbrandingsoven
Veruit de meeste spullen die aanspoelden op de stranden na de ramp met de MSC Zoe zijn als restafval in de verbrandingsoven beland. Het gaat om grote hoeveelheden hagelnieuwe matrassen, maar ook om printplaten voor computers en allerlei plastic speelgoed.
"Soms noem ik het weleens de groene leugen", zegt berger André Borsch uit Harlingen in de documentaire Waddenzooi, waarvan het eerste deel morgen te zien is bij Omrop Fryslân. "Er gaat heel veel op de bult."
Bij een storm in de nacht van 1 op 2 januari 2019 verloor vrachtschip MSC Zoe 342 containers ten noorden van de Waddeneilanden. Een deel van die containers barstte open en de inhoud kwam terecht op de stranden van de Waddeneilanden, maar ook in het noorden van Friesland en Groningen. Zelfs in Noord-Holland spoelde troep uit de containers aan.
Vrijwel direct kwam een grote opruimactie op gang. Eerst waren het vooral strandjutters. Later kwamen er meer georganiseerde, maar ook veel minder georganiseerde acties, waarbij verschillende organisaties en talloze vrijwilligers soms geheel op eigen houtje troep begonnen op te ruimen. Bij de verwerking van al dat afval ging van alles mis, blijkt uit de documentaire van filmmaker Thom Verheul.
Mooie houten stoelen
"Stoelen, krukjes, compressors, je kunt het zo gek niet bedenken of het lag op het strand", zegt loonwerker en jutter Chris Talsma op Schiermonnikoog. "Op een gegeven moment kwamen er mooie houten stoelen langs. Dus de compressor eruit en ruimte maken voor de stoelen. Er lag zo veel, we moesten keuzes maken."
Alleen al op Schiermonnikoog spoelde 266.000 kilo aan spullen aan. Berger André Borsch zamelde nog eens 900.000 kilo aan aangespoeld materiaal in, "van Den Helder tot Delfzijl aan toe."
Borsch zegt zijn best te hebben gedaan om het gevonden 'afval' zo veel mogelijk te scheiden. "We hebben het tot de laatste korrel zand uitgezocht", stelt de berger in de documentaire. Borsch kon zo heel veel spullen aanbieden aan recyclingbedrijven. Maar die waren al snel niet meer geïnteresseerd en spraken onderling af alleen nog maar zaken af te nemen in ruil voor een financiële bijdrage.
"Ze praten allemaal met elkaar, dus een gegeven moment moest je ervoor betalen", zegt hij, Gevolg was volgens Borsch onder meer dat een hele reeks gevonden printplaten (vol koper en edelmetalen) in de verbrandingsoven terechtkwam.
Fleecedekens
Ook andere inzamelaars stuitten op grote problemen bij de scheiding van 'hun' afval. Ellen Kuipers van de Waddenvereniging organiseerde een serie grote opruimacties met vrijwilligers onder het motto CleanUpXL. Er werden tal van uiteenlopende soms nog prima producten ingezameld, waaronder onbeschadigde jasjes en fleecedekens. Maar er was geen enkele afnemer geïnteresseerd, vertelt ze in de documentaire.
Uiteindelijk kon de Waddenvereniging alleen een gevonden anker en een complete hijskraan kwijt aan een "oud ijzer-boer". Maar die hijskraan kwam niet eens van de MSC Zoe, die lag al 28 jaar op de zeebodem.
Paul Schoute van de Vereniging van Waddenkustgemeenten bevestigt de gang van zaken met het afval. Ook burgemeester Ineke van Gent van Schiermonnikoog vreest dat het allergrootste deel van de 266.000 kilo troep op haar eiland in de afvaloven is verbrand. Al hoopt ze dat daar selectie bij de poort heeft plaatsgevonden en het afval alsnog is gescheiden zodat een deel hergebruikt kon worden.
Een klein deel van de spullen is wél goed terechtgekomen, zegt filmmaker Verheul. Zo wordt een aantal spreien volgens hem nu gebruikt in vakantiehuisjes op Schiermonnikoog. En tempex uit twee van de overboord geslagen containers wordt nu gebruikt als isolatiemateriaal. Verheul zelf slaapt op een "prima matrastopper" die van de MSC Zoe afkomstig is.
