Ernstig tekort aan schizofreniemedicijn, patiënten de dupe

• Anouk Lambregts

  redacteur Online

In de psychiatrische zorg is er een ernstig tekort aan het middel Zypadhera, meldt het Landelijk Coördinatiecentrum Geneesmiddelen (LCG). Zypadhera wordt gebruikt door mensen met psychotische stoornissen zoals schizofrenie. Het middel wordt vaak in hoge doseringen voorgeschreven en toegediend via een injectie.

Door het tekort moeten patiënten vaker wisselen van medicatie, wat veel stress en onzekerheid kan veroorzaken. Daarmee wordt het risico nog eens groter om in een psychose terecht te komen. Verder is er het risico dat mensen stoppen met medicijnen, vanwege de stress of omdat ze een ander medicijn niet zien zitten. Ook dit vergroot de kans op een psychose.

Ook in de omgeving van patiënten speelt stress een grote rol. Bert Stuivenuiter van patiëntenvereniging Mind Ypsilon benadrukt dat. "Patiënten krijgen het middel soms zonder dat ze daar zelf de noodzaak van zien. Anderen krijgen het als gedwongen behandeling. Ze snappen zelf misschien de ernst van een tekort niet, maar hun families en omgeving doen dat wel", aldus Stuivenuiter.

In Nederland gebruiken zo'n 1400 mensen Zypadhera. Niet alleen zij worden getroffen door het tekort, maar ook patiënten die er nog niet mee waren begonnen. Zij vissen achter het net omdat de beperkte voorraad is gereserveerd voor de hevigste gevallen.

Ook in de praktijk is het wisselen van medicatie gecompliceerd. Ziekenhuisapotheker Nicole Hunfeld noemt zo'n verplichte overstap heel vervelend. "Je hebt een bepaalde hoeveelheid geneesmiddel in je bloed. Die hoeveelheid verminderen of wisselen kan gewoon niet zomaar."

"Het is riskant om zomaar te wisselen van medicatie", zegt ook psychiater Bert Luteijn. "Of een geneesmiddel werkt bij iemand is heel persoonlijk, en dat uitzoeken kost tijd." Hij zegt dat tekorten vaak als een verrassing komen, waardoor er geen tijd meer is die eigenlijk nodig is voor een nieuw behandelplan.

Hunfeld, die ook bestuurslid is bij apothekersorganisatie KNMP, beaamt dat. "Je wordt altijd verrast. Je voorraad voor een bepaald geneesmiddel raakt onder een grens, je gaat bestellen en dan blijkt dat het er niet is. Dan ben je dus eigenlijk al te laat", zegt ze. "Firma's melden zich ook pas bij de KNMP als het tekort er al is."

Ampullen tellen

Het tekort aan Zypadhera staat niet op zichzelf: eerder luidde de KNMP al de noodklok over het recordaantal medicijntekorten dat zich in 2022 voordeed. Hunfeld benadrukt dan ook de ernst. "Het lijkt misschien normaal, omdat het tegenwoordig zo vaak gebeurt. Maar dat het LCG alarm slaat, is ernstig, en moet niet normaal worden."

Via een 'tekortenbesluit' van de Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd mag Zypadhera tot en met 15 maart uit het buitenland gehaald worden. Het medicijn is daar echter ook beperkt beschikbaar.

Dat is ook de reden dat het LCG adviseert om behandelingen van patiënten aan te passen. "Het is een wereldwijd probleem", zegt Hunfeld. "Ik heb deze week ook nog voor andere medicijnen ampullen zitten tellen om te kijken of ik deze week wel uitkom."