Via Nicaragua naar de VS: 'President Ortega gebruikt migratie als wapen'

• Bobby Schinkel

• Eva de Vries

  redacteur Buitenland

Steeds meer migranten gebruiken Nicaragua als springplank voor hun reis naar de Verenigde Staten en Canada. In 2023 landden er tienduizenden mensen uit onder meer India, Afghanistan en Senegal om zich daar aan te sluiten bij de migrantenkaravaan noordwaarts.

Volgens Nicaragua-kenner en migratiedeskundige Manuel Orozco van de denktank Inter-American Dialogue komt de toename van het aantal migranten door de versoepeling van visaregels en de toelating van extra chartervluchten. "Nicaragua verdient daar veel geld mee, maar belangrijker nog: het land wil aartsrivaal Amerika dwarszitten, dat absoluut niet zit te wachten op nóg meer migranten."

Voorheen vlogen migranten van andere continenten naar andere landen in Zuid-Amerika. De route via Nicaragua bespaart hen de beruchte tocht door de Darién Gap, een moeilijk begaanbaar gebied op de grens van Panama en Colombia.

Overal ter wereld willen mensen hun land verlaten vanwege oorlog, klimaatverandering, politieke omstandigheden of te weinig economische kansen. "Voor velen is dit een nog onbekende route naar een mogelijk beter leven, waarbij ze in ieder geval niet in een wankele boot de Middellandse Zee hoeven over te steken", zegt Orozco.

Sinds 2020 is het een stuk eenvoudiger geworden om Nicaragua legaal binnen te komen, zonder hoge kosten of ingewikkelde procedures. "Ook de afgelopen maanden zijn nog versoepelingen doorgevoerd", vertelt Orozco. Zo kunnen migranten uit onder meer India, Afghanistan, Senegal, Guinea en Angola bij aankomst in hoofdstad Managua een toeristenvisum kopen voor rond de 100 euro.

Chartervluchten

Om het migranten nóg makkelijker te maken ging de dictatoriale president Daniel Ortega in april 2023 samenwerken met reisorganisaties en chartermaatschappijen, die vluchten aanbieden buiten de dienstregeling om. "Zo maakte hij meer dan 500 chartervluchten mogelijk", zegt Orozco. "Het gaat dus om tienduizenden mensen."

Zakelijk wordt er door allerlei bedrijven handig op ingespeeld. In India worden 'pakketreizen' aangeboden, inclusief een vlucht, visa en een busrit naar de Amerikaanse grens. Voor een Indiër die de zogenaamde 'donkey route' naar Nicaragua wil nemen, lopen de kosten in de tienduizenden euro's. Vanuit Managua reizen migranten via Honduras en Guatemala via Mexico naar de grens met de VS.

Volgens de Amerikaanse grenspolitie werden er tussen oktober 2022 en september 2023 bijna 97.000 Indiërs gearresteerd die illegaal de VS in probeerden te komen. Na Mexicanen en Salvadoranen zijn de Indiërs daarmee de grootste illegale groep, met een totaal van naar schatting zo'n 725.000 mensen.

Bekijk in deze video hoe Indiërs de VS proberen te bereiken via Nicaragua:

'The American dream bestaat nog steeds', met dit soort teksten prijzen 'reisaanbieders' hun trips online aan. Het wemelt van de migranten die hun trip vastleggen op Instagram, YouTube, of TikTok en hun volgers advies geven. Want ook al loopt deze route niet dwars door de Darién, gevaarlijk is het nog steeds. Zo viel er in augustus nog een bus vol migranten in een ravijn in Mexico, waarbij achttien mensen omkwamen.

Verzwakken

Nicaragua heeft baat bij die stroom migranten, zegt Orozco. "Ortega doet goede zaken", aldus de migratiedeskundige. "Het creëert problemen voor de VS, dat al te maken heeft met een enorme migratiecrisis." Volgens hem wil Ortega de VS destabiliseren en intern verzwakken. "Eigenlijk zet hij migratie in als wapen om de VS aan te vallen. Tegelijkertijd verdient hij daaraan."

"Ortega wil wraak nemen vanwege de sancties", legt Orozco uit. In 2022 kwam de VS met een nieuw sanctiepakket dat Amerikaanse investeringen in bijvoorbeeld de goudontginning blokkeert. De Amerikaanse regering wil dat Nicaragua de democratie herstelt. Het land wordt uiterst repressief geleid en veel aanhangers van de oppositie, kerkleiders, zakenmensen en journalisten zitten achter de tralies of zijn het land uit gezet.

"Omdat de situatie aan de Amerikaanse grens zo nijpend is, is er nu steeds meer aandacht voor", zegt Orozco. Hij denkt dat dit niet lang zo kan blijven doorgaan en dat er snel een einde komt aan de chartervluchten, door internationale druk op Ortega.

Uiteindelijk zal ook de VS proberen om de migratie verder te beteugelen, denkt Orozco, die erop wijst dat migratie een belangrijk thema is in de campagne op weg naar de presidentsverkiezingen eind dit jaar.