Mijn 2023 | Wereldkampioenen Van Schip en Havik halen kracht uit 'anders zijn'

• Arthur Huizinga

  redacteur NOS Sport

2023 loopt ten einde. Elf sporters en één trainer kijken in de traditionele eindejaarsserie terug op een bewogen jaar. Vandaag de baanwielrenners Jan-Willem van Schip en Yoeri Havik, wereldkampioenen koppelkoers.

Kedeng! Met een doffe knal ploft het pakketje vanuit de Wageningse brievenbus op de grond. Het pakketje is gericht aan Jan-Willem van Schip. Afzender: G. Obree, Schotland.

"Poeh, dat kwam wel even binnen", vertelt Van Schip, die de envelop opende aan zijn keukenbarretje, onder de foto van zijn inspiratiebron. "'From one champion, to another', stond er in het boek dat hij me stuurde, zijn biografie. Ik heb 'm bijna uit. En er zat een persoonlijke brief in. Een mega-intens moment."

Op 8 augustus 2023 werd baanwielrenner Van Schip samen met Yoeri Havik wereldkampioen koppelkoers in het Schotse Glasgow, vlak bij de woonplaats van Graeme Obree.

Eerder op de dag verscheen een interview met Van Schip op NOS.nl. Daarin vertelde Van Schip openhartig over zijn innovatiedrang en zijn worsteling met het leven. Twee dingen die hij deelt met de Schotse tijdrijder. Van een ontmoeting kwam het niet: Obree had geen behoefte aan publiciteit.

"Dat interview over Obree heeft me veel gebracht", besluit Van Schip. "Het luchtte op om een keer te kunnen vertellen hoe het écht met me gaat. Ik heb veel reacties gekregen, alleen maar positief eigenlijk. Iemand mailde: 'Anders zijn is ook teringmoeilijk'. Dat vond ik mooi."

Bekijk hieronder de bloedstollende slotfase van de madison bij de WK baanwielrennen in Glasgow en de reacties van Yoeri Havik en Jan-Willem van Schip:

Kort voor kerst nemen Van Schip en Havik uitgebreid de tijd om nog eens terug te blikken. 's Avonds rijden ze hun rondjes in Ahoy bij de Zesdaagse van Rotterdam, waar ze mogen 'shinen' in de regenboogtrui.

Ruim een half uur praten de wereldkampioenen over de race van hun leven, ook nog eens de snelste koppelkoers ooit op een WK. Bevlogen, aanstekelijk, gedetailleerd en met voortdurend een twinkeling in de ogen.

Het gaat over scenario's, opties op de plank en codewoorden. Het gaat over rekenen, zwarte lijnen en Mariokartpaddenstoelen. "Uiteindelijk is het heersen in de chaos", concludeert Havik. "En daar ben ik stiekem best goed in."

Van Schip lacht en stoot zijn buurman aan. "Lekker is dit, hè? Moeten we vaker doen, goed voor de moraal."

Even hield Havik zijn hart vast, maar hij schakelde razendsnel om voor de slotsprint. "Ik wist precies hoe het zat. Als die Nieuw-Zeelanders de volle mep pakken, dan hoef ik alleen de Belgen en de Britten in de gaten te houden. Op het middenterrein durfde niemand te juichen, maar ik wist het meteen."

Nog nahijgend van de inspanning vloog Havik in de armen bij zijn vrouw Tess. Van Schip moest een stukje klimmen om bij zijn ouders Jan en Elly te komen. Toen poseerden ze samen voor de camera. "Wereldkampioen, wereldkampioen", schreeuwde Van Schip. "En niemand kan daar wat aan doen, hey!"

In tegenstelling tot Van Schip viel Havik bij zijn geboorte in een ketel vol baanwielerkennis. Toen Van Schip als jochie in flapperende korte broek de Tour de Schalkwijk betwistte, reed Havik al met zijn oom Danny Stam tussen de profs op de baan. En met Amy Pieters, met wie hij opgroeide.

Derde keus

Een heel wielerleven lang rijdt Havik al koppelkoersen. Maar vijf jaar geleden was hij pas derde keus toen de bond een partner zocht voor het aanstormende talent Van Schip. Na testwedstrijden viel de keuze eigenlijk op Dion Beukeboom, die later een mislukte aanval op het werelduurrecord zou doen.

Waar Beukeboom twijfelde, was Havik resoluut: "Of ik wilde? Wat denk jij, de koppelkoers is mijn leven!"

Als Van Schip de draad even kwijtraakt, trekt Havik hem bij de les. "Bij de WK in Berlijn in 2020 stond Jan-Willem met twee linkerhandschoenen op het middenterrein. Uiteindelijk heeft hij met één handschoentje gereden. Of hij ging helemaal achteraan staan bij de start, terwijl we startplek vier hadden. 'Lekker dan', dacht ik, dat gaat vijftig ronden duren voor we vooraan zitten."

Twijfels

Voor Havik is het wielerleven gesneden koek, maar dat is anders voor Van Schip. "Kort voor de Spelen van Rio zat Jan-Willem er helemaal doorheen. Belde hij met zijn ouders en die zeiden doodleuk: nou, dan stop je toch met wielrennen? Hartstikke lief natuurlijk, maar niet als je op weg bent naar de Olympische Spelen."

Van Schip knikt. "Voor Yoeri is het allemaal logisch, voor mij niet. Als je zenuwachtig bent, wordt je de beste versie van jezelf. Dat heb ik geleerd. Je moet het omarmen. En als het me te veel wordt, bel ik even met Taco van der Hoorn of Leo Adegeest, de bondscoach van de junioren. Als ik me afvraag waarom we in godsnaam doen wat we doen, dan kan Leo dat vaak heel rustig uitleggen."

Ook tijdens de Zesdaagse komt Adegeest even langs om een praatje te maken met Van Schip, die met zijn 1,94 meter opgevouwen zit op het bed van zijn kleine cabine. Havik is voortdurend in beweging en bespreekt van alles met zijn tegenstanders. De baan is zijn natuurlijke habitat.

Poster van opa

Dat geldt ook voor de wielerbaan in de Parijse voorstad Saint-Quentin-en-Yvelines, waar komende zomer de olympische medailles verdeeld worden. In 2022 werd Havik er wereldkampioen op het niet-olympische onderdeel puntenkoers. "Bij de ingang van de baan hingen van die oude wieleraffiches en op een daarvan zag ik iets bekends: een renner achter de derny, de onderlip een beetje naar beneden. Ik stuurde een foto naar mijn oma en die zag het meteen: dat is opa."

Opa Cees Stam werd drie keer wereldkampioen stayeren (1970, 1973 en 1974) en nam later zelf plaats op de derny om zoon Danny en kleinzoon Yoeri op gang te trekken. In 2014 ging het mis bij de Zesdaagse van Amsterdam.

"Ik zat in zijn wiel, toen mijn opa een hartstilstand kreeg", vertelt Havik. "Hij heeft twintig dagen in coma gelegen, maar is daar heel goed uitgekomen. Na het ongeluk is hij wel een stuk emotioneler geworden. Nog nooit had ik hem zien huilen, maar toen ik na die wereldtitel bij opa op bezoek kwam, stroomden de tranen over zijn wangen."

Of opa Cees in Parijs zijn kleinzoon kan aanmoedigen is de vraag, want kaartjes zijn schaars en vooral heel duur.

Chronische ontsteking

Dat Havik en Van Schip als favoriet aan de start zullen staan, lijkt zeker. Al kampte Van Schip afgelopen oktober nog met een terugslag. "Ik blijk al jaren last te hebben van colitis ulcerosa, een soort chronische ontsteking in mijn darmen. Dat kan ook een rol spelen bij mentale klachten, trouwens. Nu heb ik andere medicijnen en dat werkt. Alles is stabieler nu. Als ik train, dan word ik ook beter. Ik ben niet meer bang om helemaal terug te vallen. En oh ja, ze hebben ook vastgesteld dat ik ADHD heb. Dat verbaast niemand, nee. Behalve mijzelf."

Van Schip is anders en dat is eigenlijk heel normaal. Wereldkampioen zijn is pas bijzonder. Laat staan olympisch kampioen. Aan Havik zal het niet liggen.