Europese ministers van Financiën bereiken akkoord over nieuwe begrotingsregels
De EU-landen zijn er eindelijk uit en hebben een akkoord gesloten over de ingrijpende hervorming en vernieuwing van de Europese begrotingsregels. Het strakke keurslijf van begroting en schulden mag losser en er komt meer maatwerk. Daarentegen moeten deze begrotingsregels wel worden gehandhaafd. De ministers van Financiën van de 27 EU-lidstaten hebben tot en met vandaag stevig onderhandeld over de vernieuwing van de begrotingsregels.
De basisregels van de Europese begrotingssystematiek zijn iets veranderd. Nu moeten landen hun begrotingstekort nog beperken tot 3 procent van het bruto binnenlands product. Maar straks is het doel het tekort terug te brengen naar 1,5 procent van het bbp. Bij een tekort boven de 3 procent krijgen de landen een tik op de vingers en moeten ze ingrijpen.
Landen moeten hun staatsschuld nog wel gewoon onder de 60 procent houden. Ze krijgen met de nieuwe regels alleen wel meer ruimte om het langzamer af te bouwen.
De verandering zit hem in de termijn en in de voorwaarden voor het voldoen aan die eisen als de tekorten of schulden te hoog zijn. Zo moeten voortaan EU-landen met een staatsschuld die hoger is dan 90 procent van het bbp de schuld jaarlijks met gemiddeld 1 procent laten dalen, gedurende vier tot zeven jaar. EU-landen met een schuldenratio van tussen de 60 en 90 procent van het bbp moeten dat jaarlijks met gemiddeld een half procent terugbrengen, eveneens in vier tot zeven jaar.
Flexibiliteit
"Het is belangrijk dat er met duidelijke regels een stevig fundament onder nationale begrotingen wordt gelegd en dat iedereen zich daaraan houdt. Dat is in het gezamenlijke belang van alle EU-lidstaten", aldus demissionair minister Kaag van Financiën. "Met dit akkoord krijgen we begrotingsregels die hervormingen aanjagen, met ruimte voor de juiste investeringen en toegesneden op de situatie waarin een land zich bevindt. Het nieuwe systeem werkt anticyclisch zodat potentiële economische groei niet in de knop wordt gebroken. Daarnaast moeten regels ook beter worden nageleefd, want dat was maar al te vaak een probleem."
De nieuwe begrotingsregels moeten landen meer flexibiliteit geven om de komende jaren de nodige investeringen te doen om hun economie te verduurzamen en digitaliseren. Een grote zorg van landen met een grote staatsschuld zoals Italië en Griekenland was dat de strenge begrotingsregels hen zouden belemmeren te investeren. Landen moeten in de toekomst daarom ook plannen gaan indienen bij de Commissie waarin ze laten zien hoe ze hun overheidsfinanciën op orde brengen en hun economie blijven aanjagen.
Doorn in het oog
Al jaren worstelen de 27 EU-landen met de Europese begrotingsregels uit het zogeheten stabiliteitspact, dat dateert uit de jaren 90. De oude regels gaan uit van een strikt pad voor landen die de criteria voor het begrotingstekort en de staatsschuldquote niet halen.
Wanneer de staatsschuld boven de 60 procent kwam, moesten de landen flink bezuinigen: 5 procent per jaar. Dit blijkt vooral pijnlijk voor Zuid-Europese landen als Griekenland, Italië en Portugal die met hoge staatsschulden kampen. Ze moesten hun economie soms kapotbezuinigen. Ook Frankrijk hikt tegen de rigide begrotingsregels aan.
Aan de andere kant is het Nederland en Duitsland al jaren een doorn in het oog dat landen die zich niet houden aan de begrotingsregels door Brussel niet op de vingers worden getikt. Het compromis is nu dat de regels flexibeler zijn, maar dat landen die zich er niet aan houden worden bestraft.
Op dit moment worden de begrotingsregels niet gehandhaafd. Door de grote uitgaven die de landen door de coronapandemie moesten maken, is besloten dat de Commissie een oogje zou dichtknijpen. Maar hier houden ze vanaf januari mee op en dan zouden de oude regels weer gelden. Het Spaanse voorzitterschap was daarom vastbesloten dat de landen er nog voor het einde van het jaar uit moesten komen. Ook onder druk van de komende Europese verkiezingen die in juni gehouden worden was een akkoord meer dan wenselijk.
Het Europees Parlement is er in meerderheid al wel over uit hoe de nieuwe Europese begrotingsregels eruit moeten zien. Vorige week maandag schaarde de economiecommissie van het Europarlement zich achter een rapport over hervorming van de begrotingsregels, dat in grote lijnen overeenkomt met het nu gesloten akkoord.
De bedoeling is dat de EU-landen en het Europees Parlement in januari met elkaar gaan onderhandelen over de nieuwe begrotingsregels. Als ze eruit zijn, dan zijn nieuwe begrotingsregels een feit. De Commissie hoopt dat deze onderhandelingen niet heel lang gaan duren. De bedoeling is dat de begrotingsregels juni volgend jaar ingaan.
