Een kwarteeuw Top 2000, 'bijna cultureel erfgoed'

• Annet Schut

  redacteur Online

"De traditie van de Top 2000 is in al die jaren echt geworteld. Generaties luisteren er samen naar, het is bijna cultureel erfgoed. Als het bij Unesco op de lijst zou komen, zou dat helemaal niet raar voelen", zegt radiokenner Arjan Snijders over de Top 2000, die dit jaar voor de 25ste keer wordt uitgezonden.

Het programma is vanaf de eerste keer in 1999 een ongekend succes, bijna een nationaal evenement. In de laatste week van december trekt de zender al 25 keer veruit de meeste luisteraars.

"Zelfs mensen die nooit naar de radio luisteren zetten in de laatste week van het jaar NPO Radio 2 aan. De lijst is daarom echt iets om te koesteren, want het is bijzonder dat zo'n toplijst al zoveel jaar kan blijven bestaan. En het gaat nooit meer weg: zolang we naar de radio blijven luisteren, blijft de Top 2000 bestaan."

Hoe kan dat in een tijd waarin alles via YouTube of Spotify ieder moment van de dag beluisterd kan worden? "Het is blijkbaar toch mooi als die nummers met veel poeha worden aangekondigd. Dan landt het toch harder", zegt Snijders.

Sfeervol

Ook zendermanager Uunco Cerfontaine van Sky Radio snapt waarom de radio meer te bieden heeft dan zelf wat opzetten. "Spotify is prima, maar radio is meer een totaalproduct. Dat is wat mensen leuk vinden. Bij Sky zijn dat bijvoorbeeld de jingles, dat zijn hits op zichzelf. Hetzelfde geldt voor de Top 2000, Het is een soort oud-en-nieuwtraditie. Je gaat het jaar afronden met de Top 2000 en oliebollen. Het totaalproduct maakt het sfeervol. Het gaat om het gevoel dat je al die klassiekers weer eens hoort."

Hoewel de luistercijfers van The Christmas Station ook altijd hoog zijn, is Cerfontaine wel een beetje jaloers op de Top 2000. "Eerlijk is eerlijk, het is gewoon het best beluisterde evenement van de Nederlandse radio. Wij hebben The Christmas Station, maar de Top 2000 is het allergrootste succes. In die week kun je bijna alle andere radiostations uitzetten, zeggen ook wij weleens grappend."

Ede Staal op 1

Dat ook succesnummers niet onomstreden zijn bleek eind vorige maand weer eens. Toen vertelde Arjan Snijders, ook voormalig radiobaas van de AVRO, in de podcast Dit Was De Radio dat er in de beginjaren van de Top 2000 nog weleens gesleuteld werd aan de keus van de luisteraar. Hij vertelde dat in 2007 Het is nog nooit zo donker west van de Groningse zanger Ede Staal zoveel stemmen kreeg, dat hij op nummer 1 had moeten staan. De toenmalige zendermanager Kees Toering wilde daar niks van weten, en het nummer is toen zelfs helemaal niet in de lijst terechtgekomen.

"Ik heb nog gezegd: zet Ede Staal dan op 634 en draai 'm 's nachts om half drie", zegt Snijders. "De vraag was uiteindelijk of je de lijst echt door de luisteraar wil laten samenstellen of er als zender regie op wil houden. De eerste jaren zijn volledig onder regie van de muziekredactie gemaakt." In 2008 werd er helemaal niet meer gestemd, omdat het een jubileumeditie was. Daarna kwamen de vrije keuzes terug.

En nu kunnen ze niet anders, zegt Snijders: "Het evenement is van het volk geworden. Als je claimt dat het een lijst van de luisteraar is, dat moet het dat ook echt zijn. Dat is ook het succes." Het is nog nooit zo donker west staat er dit jaar weer wel in, al is nog niet bekend op welke plek. Vorig jaar was dat 536.

Cerfontaine ziet geen probleem in het enigszins sturen van de lijst. "Als je maar duidelijke regels maakt en je daar dan ook aan houdt", zegt hij. "Wij doen dat ook, soms zie je mensen die tienduizend keer meedoen aan een prijsvraag, die diskwalificeren we."

Acties voor bijzondere artiesten

Ook dit jaar zijn er weer acties opgezet om liedjes in de lijst te krijgen die je normaal niet zo vaak op NPO Radio 2 hoort. Zo staat het nummer Utereg me stadje van Herman Berkien dit jaar in de Top 2000. Het was een actie van Utrechter Joop de Jager, die een nummer in het Utrechts dialect miste in de lijst.

Ook als muzikaal eerbetoon wordt de lijst geregeld ingezet. Twee jaar geleden gebeurde dat bijvoorbeeld met Procol Harums A Whiter Shade of Pale, het favoriete nummer van de doodgeschoten journalist Peter R. de Vries.

Cerfontaine vindt de acties wel mooi. "Helemaal omdat je ook vaak ziet dat het atypische luisteraars zijn, vaak mensen die jonger zijn dan de doorsneeluisteraars van de zender. Zo waren de Bankzitters in 2021 de eerste youtubers ooit in Top 2000. Geweldig dat je die ook bereikt, dat zijn toch de luisteraars van de toekomst."

En gaan de mannen zelf ook luisteren dit jaar? Snijders zet hem vast af en toe aan. "Maar voor mij als radioman is het niet zulke interessante radio. Het is helemaal dichtgetimmerd. Plaatje praatje, reactie van luisteraar. Totaal niet spannend."

En de baas van The Christmas Station? "Dan ben ik vrij en ga ik lekker uitrusten van alle kerstdrukte bij Sky en zet de Top 2000 ook op met een oliebol erbij."