Experts noemen loslaten 24-wekeneis asielzoekers grote doorbraak
Een logische uitspraak en een grote doorbraak. Zo noemt Lieneke Slingenberg, hoogleraar migratierecht aan de Vrije Universiteit Amsterdam, de uitspraak waarin de Raad van State heeft bepaald dat asielzoekers niet meer mogen worden beperkt in het aantal weken dat ze per jaar willen werken.
"De belangrijkste beperking om werk te vinden voor asielzoekers, is die '24-weken eis'," zegt Slingenberg. Zij deed samen met Regioplan in opdracht van het ministerie van Sociale Zaken onderzoek naar de belemmeringen voor asielzoekers bij toetreding tot de arbeidsmarkt.
De effecten zijn groot en belangrijk en de regel was ook al lang in strijd met de regelgeving binnen de Europese Unie, concludeert Slingenberg.
Ook Tesseltje de Lange, hoogleraar aan de Nijmeegse Radboud Universiteit, bevestigt het belang. "De uitspraak staat als een huis. Asielzoekers hebben het recht om te werken. Hun zelfstandigheid wordt benadrukt, het voorkomen van sociaal isolement en uitsluiting."
Ze onderstreept ook dat de Raad van State niet alleen benoemt dat asielzoekers niet gehinderd mogen worden bij de toegang tot werk, maar ook dat het kosten met zich meebrengt voor Nederland als asielzoekers niet kunnen werken.
Wachttijd
"Meer werkgevers zullen geneigd zijn om asielzoekers in dienst te nemen," zegt Ricky van Oers, migratiewetenschapper aan de Radboud Universiteit. "Eerder loonde het voor werkgevers niet de moeite om tijd en energie te steken in de procedure om een tewerkstellingsvergunning aan te vragen, terwijl een asielzoeker na 24 weken al weer gedwongen was te stoppen met werken."
De Raad van State verwees expliciet naar het onderzoek van Regioplan in zijn uitspraak. "Ons onderzoek heeft een rol gespeeld. Dat is heel mooi", zegt Slingenberg.
De meeste andere landen in Europa hebben een wachttijd voordat asielzoekers aan het werk mogen. Nederland ook, hier is dat zes maanden. "Maar dat er daarna nog een beperking is in de tijd die je mag werken, daar heb ik geen andere voorbeelden van gezien," zegt Slingenberg.
Seizoensarbeid
De bepaling dat asielzoekers een beperkte tijd mogen werken stamt uit 1998. Aanvankelijk was de maximale periode twaalf weken en mocht er alleen seizoensarbeid worden gedaan. Op dit moment werkt zo'n 4 procent van de asielzoekers die tussen 2017 en 2021 naar Nederland kwamen. De verklaring is dat mensen wier asielaanvraag nog loopt vaak geen werk kunnen krijgen, juist omdat ze maar 24 weken aan de bak mogen.
"Dat er een toename komt van het aantal werkgevers dat asielzoekers gaat inhuren, verwacht ik wel", zegt Slingenberg." Bij Oekraïners hoeft er alleen gemeld te worden, dus zijn er nog minder barrières, zegt Van Oers. "Daar zie je dat de helft van de ontheemden inmiddels werkt."
Politiek draagvlak
Politiek draagvlak om de eis te schrappen ontbrak, zegt Van Oers. "Met name de VVD was bang dat als asielzoekers onbeperkt mogen werken, daar het signaal vanuit zou kunnen gaan dat ze mogen blijven."
Maar dat klopt niet, denkt ze. "Wij hebben onderzoek gedaan om te kijken of het enkele feit dat je ergens werkt ook recht op verblijf zou kunnen creëren en daar hebben we geen voorbeelden van gevonden."
De veronderstelling was ook dat mensen na 24 weken WW-rechten zouden kunnen opbouwen en vervolgens in het buitenland een uitkering konden krijgen als hun asielaanvraag was afgewezen. Ook dat klopt niet volgens Slingenberg, omdat je het recht op een WW-uitkering niet zomaar mee kan nemen naar een ander land Verder is het ook nu al gekoppeld aan de verblijfsstatus van een asielzoeker.
Gevoel van eigenwaarde
VluchtelingenWerk Nederland is opgetogen over de uitspraak van de Raad van State. "Door de uitspraak van de hoogste bestuursrechter komt er eindelijk een eind aan één van de belemmeringen die de Nederlandse overheid heeft opgeworpen voor asielzoekers en werkgevers."
De organisatie pleit al jaren voor een snellere en betere toegang van asielzoekers tot de arbeidsmarkt. "Asielzoekers zijn zeer gemotiveerd om aan de slag te gaan, zeker nu ze langdurig in de opvang verblijven. Het bevordert de integratie, is goed voor het gevoel van eigenwaarde en door de krapte op de arbeidsmarkt zitten werkgevers om arbeidskrachten te springen."
D66'er Anne-Marijke Podt is ook blij met de uitspraak, maar wil de teneur ook wettelijk vastleggen en een aantal andere zaken regelen. "Zoals dat de asielzoeker al na een maand aan de slag mag," zegt ze op X.
