Problemen op werk door uitspraken over Gaza-Israël, soms zelfs ontslag

Een ambtenaar werd gesommeerd zijn Palestina-posts online te verwijderen, bij een verkoper stopte zijn proeftijd omdat hij de oorlog in Gaza "genocide" noemde op Facebook, en een onderwijsmedewerker voelt zich onveilig door anti-Israëlische posts in de werkgroepsapp.

De oorlog tussen Israël en Hamas heeft ook in Nederland gevolgen op de werkvloer. Meerdere organisaties zeggen dat ze "tientallen meldingen" hebben gekregen van mensen die in de problemen zijn gekomen op hun werk door kritische statements over de oorlog, waaronder belangenorganisaties Stichting Platform Islamitische Organisaties Rijnmond (SPIOR), Meld Islamofobie en het CIDI, het Centrum Informatie en Documentatie Israël. De NOS sprak een aantal werknemers.

In de meeste gevallen gaat het om mensen die door hun werkgever zijn gesommeerd hun posts te verwijderen, soms onder dreiging van maatregelen. Sommigen voelen zich onveilig door uitspraken van collega's, of niet veilig genoeg om zelf dingen te zeggen.

In sommige gevallen hebben uitspraken over het conflict zelfs tot ontslag geleid. Een bekend voorbeeld is voetballer Anwar El Ghazi, die begin november werd weggestuurd bij zijn club FSV Mainz na een pro-Palestijnse tweet. En vorige week werden enkele beroemdheden in Hollywood de laan uitgestuurd door hun agent of producent, vanwege statements over de oorlog.

Pro-Palestina-stickers

SPIOR stuurde een handleiding "voor werknemers die door de werkgever op het spreekwoordelijke matje worden geroepen" vanwege pro-Palestina posts op sociale media. Een advocatencollectief biedt gratis juridische bijstand bij problemen op de werkvloer.

Ook het CIDI hoort zulke geluiden van mensen die het juist opnemen voor Israël en organiseert workshops "Omgaan met Israëlkritiek" voor mensen die vervelende ervaringen hebben met de soms stevige kritiek op Israël. Daar krijg je tips krijgt hoe je die kunt pareren en je kunt het er hebben over ervaringen op je werk, met bekenden en op sociale media.

Een medewerker van een onderwijsinstelling met Israëlische roots heeft bijvoorbeeld te maken met collega's die kritiek uiten op Israël in de groepsapp of op Intranet, soms zeer uitgesproken. Ook hangen er pro-Palestina-stickers op de werkvloer. Meerdere keren gaf ze de leiding te kennen dat ze zich onveilig voelt, en weinig ruimte voelt voor een ander geluid, maar daar wordt weinig mee gedaan, laat ze weten.

Gevaarlijke boodschap

Younes El Harouchi, zelfstandig verpleegkundige, had tot voor kort een contract als zzp'er bij de Dienst Justitiële Inrichtingen in Zeist. Op een ochtend stuurde hij een video door naar enkele collega's. "Zij vroegen mij in de pauze regelmatig naar Gaza. In de video zie je Israëlische politici die zeggen dat ze elke christelijke Palestijn, elke Arabische Palestijn gaan uitroeien", aldus El Harouchi. "Ik stuurde het ter info."

"Het ware gezicht van deze smerige zionisten die verderf wensen te zaaien op aarde", schreef El Harouchi erbij. Hij licht nu toe: "Het uitroeien is een smerige praktijk, vandaar mijn woordkeuze. Ik heb het hier absoluut niet over Joden, maar over zionisten die Palestijnen doden." Diezelfde avond weigert zijn toegangspas op het werk en wordt hij bij de directeur geroepen.

"De directeur zei dat ze heel blij met me zijn, maar dat ik in de ochtend een video had gestuurd met een gevaarlijke, verwerpelijke boodschap", vertelt El Harouchi. "En dat mijn contract per direct wordt beëindigd."

El Harouchi werpt tegen dat hij niet wist dat hij niet over de oorlog in Gaza mocht praten. "Het staat niet in mijn contract, regels of in de nieuwsbrieven." Hij vraagt om een waarschuwing in plaats van ontbinding van zijn contract. "Het was gewoon een appje in m'n privétijd." Maar het mag niet meer baten.

In het contract staat wel dat dat zes weken van tevoren schriftelijk moet worden opgezegd. El Harouchi heeft zo'n brief nog niet gekregen. Zorgbemiddelaar Care4Group, dat de twee partijen nader tot elkaar probeert te brengen, bevestigt zijn verhaal. "Tot dat moment was hij een zeer gewaardeerde medewerker, we hebben nog geprobeerd te bemiddelen, maar DJI heeft een andere afweging gemaakt."

Respect

DJI laat weten niet te spreken te zijn over "de heftige wijze waarop El Harouchi zijn standpunten uit" en wijst erop dat bij de dienst "17.000 mensen met zeer verschillende meningen, religies en culturen" werken. "Voor al die meningen is ruimte. De grenzen van het uiten daarvan liggen vast in protocollen, zoals de DJI-Gedragscode", aldus DJI.

El Harouchi heeft zich "met zijn gedragingen ons inziens niet gehouden aan het integriteitsprotocol", aldus DJI. "Daarin staat duidelijk opgenomen dat medewerkers zich dienen te houden aan onder meer een onafhankelijke en onpartijdige opstelling. Daarnaast dienen we respect te hebben voor ras, religie en cultuur."

Sterk beschermd

"Het is maar waar je in het protocol op let", zegt arbeidsrechtadvocaat Pieter van den Brink, die al jaren zowel werknemers als werkgevers bijstaat. "Er staat bijvoorbeeld ook in dat je over dilemma's moet spreken met collega's. Je kunt je voorstellen dat de gebeurtenissen in Israël en Gaza veel emotie oproepen bij mensen, het raakt hen in de kern. Daar zou je met elkaar over moeten kunnen praten."

Ook bij de praktijk van Van den Brink kloppen steeds vaker mensen aan met problemen op hun werk vanwege uitspraken over de oorlog. "Als werknemer mag je in je vrije tijd zeggen wat je wil, zolang het niet lijnrecht tegen de belangen van je werk ingaat. Dus een werknemer van een kinderopvang moet op Twitter niks zeggen over pedofielen. Maar dat is bij het uitspreken tegen de oorlog in Gaza niet aan de hand. Vrijheid van meningsuiting is een grondrecht en heel sterk beschermd", legt Van den Brink uit.

Ook maakt het uit of je een voorbeeldfunctie hebt. "Zoals in het geval van El Ghazi. Of wanneer je namens je bedrijf langs klanten gaat, dan kunnen er meer grenzen worden gesteld." Maar dan moeten er wel duidelijke richtlijnen zijn, aldus Van den Brink. "Ik kan me niet voorstellen dat veel werkgevers regels hebben over het praten over een oorlog. Bovendien is een waarschuwing gepast."

De NOS sprak ook meerdere werknemers die zich onveilig voelen door pro-Palestina stickers op de werkvloer of socialemediaposts van collega's. "En dat is waar het soms schuurt", aldus Van den Brink. "Als een werknemer aangeeft dat hij of zij zich onveilig voelt, dan moet de werkgever daar wat mee. Vaak betekent dat: een gesprek tussen de collega's faciliteren, en afspreken dat politieke statements zich beperken tot de privétijd."

Zonder inkomen

El Harouchi zit sinds zijn ontslag thuis. "Ik voel me gecensureerd, de mond gesnoerd, een derderangsburger." Muslim Rights Watch heeft de Dienst Justitiële Inrichtingen gevraagd "excuses te maken en een passende oplossing te bieden".

De DJI heeft daarop laten weten "een inhoudelijke reactie met reden voor het ontbinden van zijn diensten" naar El Harouchi te sturen. Hij zal zijn ontslag binnenkort aanvechten bij de rechter.