Australische premier na 7 jaar terug in China: 'Het is een balanceeract'

• 

  Meike Wijers

  correspondent Australië

De Australische premier Anthony Albanese is aangekomen in China voor een driedaags bezoek. Morgen bezoekt hij een grote handelsbeurs in Shanghai, die wordt geopend door China's premier Li Qiang. Maandag staat de langverwachte ontmoeting met de Chinese leider Xi Jinping op de planning.

Het is voor het eerst in zeven jaar dat een Australische premier in China is. Lang was de relatie tussen Peking en Canberra zo slecht dat er bijna geen enkel contact was. De ruzie begon in 2018, toen het Chinese telecombedrijf Huawei uitgesloten werd bij het aanleggen van het Australische 5G-netwerk.

De vlam sloeg echt in de pan toen Australië in 2020 als eerste land opriep tot een onderzoek naar de oorsprong van het coronavirus. China was daar woest over en nam wraak.

Torenhoge importtarieven

Die wraak bestond onder meer uit torenhoge importtarieven voor een reeks aan Australische producten, van rundvlees en gerst tot kreeft en wijn. Chinese importeurs moesten ineens een importtarief van meer dan 200 procent betalen voor Australische wijn. Dat betekende een einde aan de tot dan toe zeer lucratieve handel.

Mark Davidson van Tamburlaine Organic Wines, een biologische wijngaard in de regio Hunter Valley ten noorden van Sydney, is een van de getroffen wijnboeren. Hij had veel geïnvesteerd in zijn relaties met Chinese klanten. "Het was een enorme groeimarkt. Ruim 1,3 miljard mensen die allemaal zin hadden in een feestje", zegt hij. "Door die importtarieven hield de handel abrupt op."

'Sancties mislukt'

Hoewel veel Australische industrieën werden getroffen door de economische sancties, lag niet alle handel stil. China bleef grondstoffen zoals ijzererts en aardgas kopen. De gevolgen voor de Australische economie waren daarom te overzien, zegt Hervé Lemahieu van de Australische denktank Lowy Institute.

"De sancties zijn mislukt, en ook politiek heeft het niet het gewenste effect gehad", zegt hij. China had gehoopt een wig te drijven tussen Australië en de VS, maar die band is alleen maar sterker geworden. "Australië is de kanarie in de kolenmijn. Een voorbeeld voor de manier waarop westerse landen kunnen omgaan met een assertiever en agressiever China."

Journalisten opgepakt

Tijdens het dieptepunt van de relatie tussen China en Australië in 2020 werd ook de Australisch-Chinese journalist Cheng Lei opgepakt. Ze werd beschuldigd van het lekken van staatsgeheimen. Ook moesten twee Australische journalisten het land halsoverkop verlaten na bedreigingen van de Chinese staat.

De nu 48-jarige Cheng zat meer dan drie jaar in een cel waar ze 24 uur per dag in de gaten gehouden werd door twee bewakers, die naast en voor haar zaten en met wie ze niet mocht praten, vertelt ze tegen het Australische tv-programma 7.30. Onlangs werd ze ineens vrijgelaten, niet toevallig vlak voor het bezoek van Albanese aan China.

Premier Albanese staat onder druk om tijdens zijn bezoek de vrijlating van de Australisch-Chinese schrijver Yang Hengjun te eisen. Hij zit sinds 2019 vast op beschuldiging van spionage. Ook willen Australische media dat hij erop aandringt dat Australische journalisten weer hun werk kunnen doen in China.

Amerikaanse bondgenoot

Inmiddels worden de meeste importtarieven geschrapt. Wijnboeren moeten nog even geduld hebben, maar de verwachting is dat de handel volgend jaar weer kan beginnen. China wil er wel iets voor terug. Het land wil toetreden tot een groot vrijhandelsverdrag in de regio, de Comprehensive and Progressive Agreement for Trans-Pacific Partnership (CPTPP).

"Dat zou China's positie als dominante economische macht in de regio bekrachtigen", zegt Lemahieu. Daarvoor is de steun van Australië nodig.

Maar de VS blijven op strategisch en ideologisch gebied de belangrijkste bondgenoot van Australië. De kans is daarom klein dat Albanese met dit Chinese verzoek akkoord gaat. "Albanese komt net terug uit Washington, waar hem duidelijk is gemaakt dat de Amerikanen zich hier zeer ongemakkelijk zouden voelen."

Balanceeract

Het bezoek is daarom een balanceeract voor de Australische premier, zegt Lemahieu. "Albanese heeft geprobeerd de verwachtingen te temperen. Hij ziet het als een kans om een manier te vinden om vreedzaam naast elkaar te bestaan, meer niet."

Voor de Australische wijnindustrie komt de ontmoeting geen moment te vroeg. Er is een landelijk overschot aan wijn, er ligt genoeg in de opslag om 859 olympische zwembaden te vullen. Het gaat om meer dan twee miljard liter wijn, ofwel ruim 2,8 miljard flessen. Volgens Davidson staan de Australische wijnboeren in de startblokken. "Wij zijn er klaar voor."