Massahysterie in Frankrijk om nepnieuws over bedwantsen in Parijs
Media in de hele wereld hebben de afgelopen dagen massaal geschreven over 'de invasie' van bedwantsen in Parijs. Toeristen wilden daarop hun vakantie naar Frankrijk afzeggen. Maar de massahysterie is nauwelijks gebaseerd op feiten. "Bedwantsen zijn er altijd al geweest. Alleen hebben alle media het er nu over", aldus ongediertebestrijder Sacha Krief.
De ophef begon een week geleden. In de snelmetro van Parijs, de RER, was een bedwants gezien. Een foto ging rond op X. Rond dezelfde tijd zou ook in metrolijn 8 in Parijs een bedwants zijn gezien.
Dagblad Libération deed onderzoek naar de eerste foto. "Dit is geen bedwants, het insect op de foto lijkt ook niet op een bedwants", zei bioloog Claudio Lazzari tegen de krant. Metrobedrijf RATP deed onderzoek naar de tweede gesignaleerde bedwants. In het betreffende rijtuig van lijn 8 "is geen enkele bedwants aangetroffen", aldus de RATP.
'Grote invasie'
Geen reden voor paniek dus, maar Fransen postten toen al hun eigen foto's van bedwantsen op sociale media en de Franse pers ging daardoor nog meer schrijven over bedwantsen, insecten die vaak in en rond een bed leven van het bloed van mensen en huisdieren.
De populaire en veelgelezen krant Le Parisien kwam als een van de eerste met een artikel. De kop was alarmerend: 'De grote invasie'. In de inleiding stond de zin: "ze zitten overal". En in de alinea daarna werd de uitrusting beschreven van een bedwantsen-bestrijder: "een gasmasker met chemisch filter op de neus en beschermende kleding van hoofd tot voeten".
Maar nergens in het artikel stond dat er nu, oktober 2023, sprake is van een nieuw probleem of van een recente of plotselinge toename van het aantal bedwantsen.
Franse politici werden daarna ondervraagd of namen op eigen initiatief het woord. Het gemeentebestuur van Parijs vroeg om maatregelen met het oog op de Olympische Spelen volgend jaar. De linkse oppositie zei dat er "overal bedwantsen zijn omdat de regering haar werk niet doet".
De Franse regering is door alle ophef in het defensief gedrongen. Vandaag voert de minister van Transport overleg met vervoersorganisaties. Later deze week gaan verscheidene ministers met elkaar om de tafel zitten. "Er is geen reden voor paniek", zei de minister van Gezondheidszorg. "Maar we komen met antwoorden op de zorgen van de Fransen", zei de regeringswoordvoerder.
Door alle ophef én de politieke reacties, kwamen ook buitenlandse media in beweging. De Britse Daily Mail schreef over 'bloedzuigende wezentjes' in Frankrijk: "Sacre bleu, the bed bugs are coming for you." De Spaanse krant La Vanguardia schreef: "Alarm in Parijs door bedwantsen-invasie." Ook de NOS besteedde aandacht aan het onderwerp.
Overal in de wereld doken foto's op van de insecten in Frankrijk, maar nergens werd de alarmerende toon onderbouwd met feiten. Het Amerikaanse Vice illustreerde dat het beste door een artikel te publiceren over wat ze 'Bed Bug-pocalypse' noemden, maar waarin aan het eind staat: "In Parijs is de situatie niet noodzakelijkerwijs erger dan elders."
Soms was sprake van foutieve informatie. De Amerikaanse nieuwszender CNN toonde beelden van een tiental van de insecten in een Franse trein. De krant Libération factcheckte het en kwam erachter dat de getoonde video niet in een trein gemaakt was maar bij iemand thuis, waar ongediertebestrijders aan het werk waren.
Aantal bedwantsen neemt toe
De golf van paniek had toen ook al Nederland bereikt. In Facebookgroepen vragen Nederlanders zich af of ze nog wel veilig naar Parijs op vakantie kunnen. Terugkerende Nederlanders besloten al hun spullen op de hoogste temperaturen te wassen.
Bedwantsen zijn er zeker in Frankrijk. De laatste dertig jaar neemt hun aantal zelfs flink toe. Niet alleen in Frankrijk, maar in veel meer landen. Elke vijf jaar verdubbelt de populatie, zeggen specialisten. Dat is algemeen bekend. De regering kwam al een aantal keren met actieplannen. Maar er zijn geen concrete aanwijzingen dat er nu een bedwantsenexplosie in Parijs gaande is. In tegendeel: die explosie is er (voor zover nu bekend) niet.
Er waren de afgelopen dagen alleen een foto die niet klopte, media die elkaar overschreven, en politici met geldingsdrang die een duit in het zakje deden. "De toename van het aantal verhalen in de pers over bedwantsen is groter dan de toename van het aantal bedwantsen zelf", zei specialist Nicolas Roux de Bézieux tegen website Slate.
