Bloemstroken leveren de samenleving veel op, maar de boer is er druk mee

Bloemstroken langs akkers hebben niet alleen een positief effect op de biodiversiteit, ze leveren ook financiële voordelen op. Dat concludeert het RIVM na onderzoek in Hoeksche Waard, een gemeente in Zuid-Holland waar veel boeren al zo'n bloemstrook hebben aangelegd.

De afgelopen jaren hebben boeren in de Hoeksche Waard subsidies gekregen van onder andere de Europese Unie om de randen van hun akkers in te zaaien met bloemen en kruiden. De akkerranden trekken insecten en vogels aan en zorgen voor meer opslag van CO2 in de bodem.

Het RIVM heeft een kosten-batenanalyse uitgevoerd. De kosten liggen nu vooral bij boeren en meebetalende bestuursorganen zoals gemeenten, de opbrengsten moeten vooral terechtkomen bij de samenleving.

Voor boeren kunnen de akkerranden nadelig zijn. De bloemenranden zijn enkele meters breed, wat leidt tot kleinere akkers en een lagere opbrengst. Ook draaien de boeren vaak op voor de kosten die het inzaaien en onderhouden van de akkerranden met zich meebrengen.

Wandelen en fietsen

Toch concluderen de onderzoekers dat de baten opwegen tegen de kosten. Ze schatten de jaarlijkse kosten per hectare akkerrand in op 655 euro. Daar staat zeker 684 euro aan baten tegenover. "Een strook grond rondom akkers inzaaien met bloemen draagt bij aan een duurzame landbouw", aldus het RIVM. "Het is goed voor de biodiversiteit en boeren gebruiken minder bestrijdingsmiddelen voor hun gewassen. Daarnaast levert het ook de samenleving veel voordelen op."

Zo zorgen die bloemen en toegenomen biodiversiteit voor extra recreatie, denkt het RIVM, en daarmee voor meer maatschappelijke inkomsten. Meer mensen gaan wandelen en fietsen in de omgeving. Dat leidt dan ook weer tot minder ziekte en meer welzijn.

Ook zijn de waterschappen minder geld kwijt aan het op peil houden van de waterkwaliteit. Daarnaast hoeven boeren minder bestrijdingsmiddelen te gebruiken, wat mogelijk ook een positief effect heeft op de gezondheid. Daar wordt nog onderzoek naar gedaan, dus dit effect is niet meegerekend in de kosten-batenanalyse.

Boerin Lena Zevenbergen, die ook met behulp van Europese subsidies akkerranden heeft aangelegd, is positief. "Het ziet er in de eerste plaats heel mooi uit, zeker als de stroken in bloei staan. Je wordt er gewoon blij van", vertelt Zevenbergen. "Door de akkerranden hebben we veel minder last van probleeminsecten. De insecten die op die akkerranden afkomen eten de schadelijke insecten op. Je maakt gebruik van de natuur en minder van gewasbeschermingsmiddelen, en dat is natuurlijk goed."

Onkruid met de hand weghalen

Wel vertelt Zevenbergen dat er veel komt kijken bij het bijhouden van de bloemstroken. "Er zijn veel regels aan de akkerranden verbonden die soms zelfs bij de overheid onduidelijk zijn. De regels veranderen soms wekelijks. Ook kun je bij de akkerranden geen onkruidbestrijdingsmiddelen gebruiken en moet je onkruid dus handmatig weghalen. Dat onderhoud kost heel veel tijd."

Financieel kan het net uit, vertelt Zevenbergen; de subsidies dekken precies de kosten, maar ook niet meer dan dat. "We kunnen er geen extra boterham van eten", zegt ze.

Als de bloemstroken veel extra werk vereisen en niet direct voor extra inkomsten zorgen, waarom doet Zevenbergen er dan aan mee? "Als we in de toekomst bepaalde gewasbeschermingsmiddelen niet meer mogen gebruiken, die heel nuttig zijn voor de bestrijding van ongewenste insecten, dan moeten we het doen met enkel de natuur. Dat geeft risico's voor de gezondheid van planten, omdat we dan geen gelegenheid meer hebben om schadelijke insecten te corrigeren. Het kost nu misschien veel tijd en energie, maar we leren wel veel over alle planten en insecten. En dat is supernuttig en belangrijk voor de toekomst."