Massaclaim tegen Tata Steel, omwonenden willen schadevergoeding

• Thom Opheikens

  redacteur Economie

Ruim 1400 omwonenden van Tata Steel IJmuiden willen een schadevergoeding van de staalfabriek. Ze ervaren overlast en schade door stof, geluid, slechte luchtkwaliteit en geur. Als schuldige wijzen ze Tata Steel aan.

Dat blijkt uit een brief gericht aan Tata Steel van de stichting Frisse Wind, die de massaclaim namens de omwonenden neerlegt.

Tata Steel zegt de brief gedetailleerd te gaan bestuderen voor het inhoudelijk op de claim ingaat. Ook zegt het bedrijf dat er verschillende maatregelen zijn genomen om de uitstoot en overlast te verminderen.

Maar de omwonenden zijn niet overtuigd. Ze maken zich veel zorgen over de veiligheid van hun leefomgeving en de gevolgen voor hun gezondheid, staat in de brief. Bekend is dat de bevolking vaker last heeft van acute gezondheidsklachten als hoofdpijn en misselijkheid dan elders in Nederland. Ook komen hartklachten, diabetes en longkanker vaker voor.

Tata Steel is volgens het RIVM voor het grootste deel verantwoordelijk voor de neerslag van schadelijke stoffen in de omgeving. Maar er zijn ook andere bedrijven en bronnen van uitstoot zoals scheepvaart in de regio actief. Daarom is een een-op-eenverband met de gezondheidsrisico's nog niet wetenschappelijk aangetoond.

"De uitstoot van gevaarlijke stoffen door Tata staat wat ons betreft voldoende vast", zegt John Beer, letselschade-advocaat en bestuurder van Frisse Wind. "Het gaat erom dat voldoende komt vast te staan dat de uitstoot die onwenselijke gevolgen in de omgeving heeft. Ook dat is volgens ons zeer aannemelijk."

Het argument dat ook andere bronnen schadelijke stoffen uitstoten, gaat daarbij volgens Beer in ieder geval niet op. "Neem als voorbeeld een werkgever die zijn werknemers blootstelt aan asbest, maar ze roken ook. Zeg je dan 'eigen schuld' als ze kanker krijgen? Zo werkt het niet in de rechtspraak. Daar wordt genuanceerder naar gekeken."

Na een reeks onderzoeken die aantonen dat er onder andere te veel lood en kankerverwekkende stoffen in de omgeving neerslaan, kondigde Tata Steel in 2021 een investering van 300 miljoen euro aan om de problemen aan te pakken.

Zo werden vorig jaar verschillende maatregelen genomen om minder kankerverwekkende stoffen uit te stoten. Dit jaar verwacht het staalbedrijf de uitstoot van lood met 70 procent, de uitstoot van zware metalen met 55 procent en die van fijnstof met 35 procent te verminderen.

Maar op de grond om de staalfabriek heen is het nog wel wachten op resultaten. Metingen van neergedaald stof door het RIVM in 2022 lieten vergeleken met 2020 weinig verbetering zien. "We verwachten komend jaar verbetering", zei Tata Steel in een reactie op dat RIVM-onderzoek.

Eerder maakte NOS op 3 deze video over de staalgigant, die een grote werkgever én een grote vervuiler is in de regio IJmond:

Tata Steel herhaalt veel minder uit te stoten. "Wij vinden dat een verhaal waarvan we nog niet hebben gezien dat het werkelijk uitkomt. Integendeel", zegt Beer. "Als het overmorgen tot een verbetering leidt, dan juichen we dat enorm toe, maar ook dan is er de afgelopen tientallen jaren al veel schade veroorzaakt."

De staalfabriek heeft vier weken om te laten weten of het wil praten over een schadevergoeding. Zo niet, dan stapt Frisse Wind naar de rechter.

Hoe hoog een schadevergoeding zou moeten zijn, staat volgens Beer nog niet vast. "Ik denk dat we de rechter vragen aansprakelijkheid vast te stellen, en de partijen te bevelen om een vergoeding overeen te komen." Die vergoeding zou dan volgens Beer weer door de rechter goedgekeurd moeten worden.