Brussel verliest met Timmermans 'piloot' op weg naar klimaatneutraliteit
Na bijna tien jaar Europese politiek komt er een (voorlopig) einde aan de Brusselse carrière van Frans Timmermans. Nu hij gekozen is als lijsttrekker van de combinatie PvdA/GroenLinks stopt hij als Eurocommissaris. Hij heeft zijn ontslag ingediend bij voorzitter Ursula von der Leyen van de Europese Commissie.
De afgelopen vier jaar stond Timmermans' werkzame leven helemaal in het teken van natuur en klimaat. Hij was verantwoordelijk voor de Green Deal, het ambitieuze plan van de Europese Unie om in 2050 klimaatneutraal te zijn. Vele duizenden pagina's wetgeving loodste hij door de Brusselse instituties.
Website Politico omschrijft Timmermans als 'de piloot' van de EU op weg naar klimaatneutraliteit en schrijft dat de Europese Commissie door zijn vertrek "de luidste stem in de kamer die aanzet tot ambitieuze actie" verliest.
Lof van vriend en vijand
Vriend en vijand roemen die ambitie en zijn voortgang op de dossiers. "Frans houdt echt van de klimaatdiplomatie", zegt Esther de Lange, fractievoorzitter van de Nederlandse christendemocraten in Brussel. Als klimaatonderhandelaar botste ze namens de grootste partij in het Europees Parlement regelmatig met Timmermans, maar ook zij prijst zijn inzet.
Volgens De Lange heeft de vertrekkend Eurocommissaris ook veel te danken aan voorzitter Von der Leyen, die net als zijzelf christendemocraat is. "Zij stelde de kaders van de Green Deal al vast voordat hij Eurocommissaris werd. Ik wil zijn werk absoluut niet relativeren, want dat heeft hij gewoon heel goed uitgevoerd, maar dit moest ook echt gebeuren." Het is een publiek geheim dat de verhoudingen tussen Timmermans en Von der Leyen op zijn best koeltjes zijn.
Gat in de Europese Commissie
Veel van de natuur-en klimaatwetgeving is af, maar er speelt in het Europees Parlement nog een aantal gevoelige punten, waaronder de omstreden natuurherstelwet. Dat wetsvoorstel over herstel van de slechte staat van de natuur redde het op het nippertje, maar er moet nog onderhandeld worden tussen de Europese Commissie, de 27 EU-landen en het Europees Parlement. Voor Nederland staat veel op het spel, zegt De Lange. "Het is dus belangrijk dat de klimaatportefeuille van Frans Timmermans in Nederlandse handen blijft."
Maar het is niet zeker dat de nieuwe Nederlandse Eurocommissaris die portefeuille van Timmermans overneemt. Von der Leyen kan ervoor kiezen om de functies en de inhoud van de portefeuilles anders in te delen of tijdelijk helemaal niet in te vullen.
Collegiale stijl
Von der Leyen zegt in een reactie op het vertrek van Timmermans dat Eurocommisaris Maros Sefcovic in ieder geval de verantwoordelijkheid voor de Green Deal overneemt. De klimaatportefeuille van Timmermans komt tijdelijk in zijn handen.
Verder onderstreept Von der Leyen dat Europa dankzij Timmermans' "uitstekende bijdrage en sterke persoonlijke betrokkenheid" flink is gevorderd in de richting van het doel om van de EU het eerste klimaatneutrale continent te maken. Von der Leyen: "Hij heeft bijgedragen aan het vormgeven van veel van de initiatieven van de Commissie, in een echte collegiale stijl."
Met het vertrek van Timmermans valt een gat in de Europese Commissie. Die telt 27 leden, namens ieder EU-land één. Timmermans' opvolger komt dus uit Nederland en het is aan het demissionaire kabinet om iemand voor te dragen bij Von der Leyen. Daarover is nog geen besluit genomen, zei premier Rutte op de jaarlijkse heidag van het kabinet.
Haast geboden
Wie het ook wordt, het is maar voor ongeveer een jaar. Volgend jaar juni zijn er Europese verkiezingen, eind 2024 treedt een nieuwe Europese Commissie aan.
De demissionaire regering kan zich niet permitteren al te lang te wachten. In december is de volgende klimaatconferentie in Dubai. De afgelopen jaren onderhandelde Timmermans namens de Europese Unie op die toppen. Jaime de Bourbon de Parme, klimaatgezant van Nederland, zag hem daar opereren. "Timmermans' opvolger heeft een invloedrijke positie om over te nemen", zegt hij.
De Bourbon de Parme noemt de klimaattoppen "de Olympische Spelen voor klimaatdiplomatie", waarbij kennis van zaken op klimaat, geloofwaardigheid en een goed netwerk belangrijk zijn. Timmermans vervulde een actieve politieke rol in de onderhandelingen en zette de toon naast de Amerikaanse klimaatgezant John Kerry en zijn Chinese evenknie Xie Zhenhua. Timmermans was ook een drijvende kracht voor ambitieuze ontwikkelingslanden, zoals betere samenwerking met Afrikaanse landen."
In Dubai zal Timmermans dus gemist worden, maar als hij slaagt in zijn opzet om premier van Nederland te worden, hoeft hij Brussel niet al lang te missen en kan hij als regeringsleider aanschuiven bij de toppen om over de grote Europese vraagstukken te praten.
