Iraanse vrouwen moeten weer vrezen voor moraalpolitie en strenge sancties

• Eliane Lamper

  redacteur Online

In luchtige kleding en met een sjaal losjes op de schouders: voor duizenden Iraanse vrouwen in grotere steden was het de laatste maanden een gewoonte geworden om zonder hoofddoek de deur uit te gaan. Nu de moraalpolitie weer opduikt op straat, moeten ze de patrouilles weer zien te omzeilen.

"Ze zijn weer bijna overal", vertelt Nadia, een 34-jarige ingenieur die in Teheran woont. "Ik ben ze inmiddels al tien keer tegengekomen. Pas werd ik door vrouwelijke agenten gewaarschuwd omdat ik geen hoofddoek droeg. Ik ben gewoon doorgelopen." Ook de 32-jarige Azadeh is al verschillende keren aangesproken in de hoofdstad. "Ik heb me verzet en ben weggerend."

Vorige maand werd de terugkeer van de moraalpolitie aangekondigd, die vanaf nu onder de gewone politie valt. De agenten zijn uitgerust met een bodycam, hun busjes zijn onherkenbaar gemaakt. De handhavers staan op drukke straten en kruispunten in steden, waar ze nauwlettend in de gaten houden of voorbijgangers zich voldoende bedekken volgens de strikte kledingregels.

Alledaags verzet

Het besluit komt tien maanden na de dood van Mahsa Amini, die het symbool werd voor de protestbeweging in het land. De jonge vrouw overleed nadat ze was gearresteerd door de moraalpolitie omdat ze haar hoofddoek niet correct gedragen zou hebben. In december werd groots aangekondigd dat de zedenpolitie ontmanteld zou worden.

Met het besluit leek de regering een handreiking te willen doen naar de demonstranten, die toen al maanden de straat op gingen. In Iran werd hier door veel mensen met scepsis naar gekeken. Toch werd de zedenpolitie daarna niet meer op straat gezien.

Het niet dragen van een hoofddoek werd een vorm van alledaags verzet. Sinds de grootschalige protesten durfden vrouwen steeds vaker volledig zonder hoofddoek over straat te lopen, naar school te gaan of in een café te zitten, wat voorheen ondenkbaar was. Ook andere kledingvoorschriften, zoals het bedekken van de armen en benen, werden minder nageleefd.

Het regime probeert met nieuwe maatregelen nu weer grip te krijgen op hoe de vrouwen zich kleden. Vrouwen zonder hoofddoek zal gezondheidszorg en educatie worden ontzegd, werd deze week aangekondigd. Ook mogen ze niet meer geholpen worden in winkels en restaurants. Als dat toch gebeurt, dreigen de autoriteiten met sluiting van de onderneming.

Ook is er een kans dat de autoriteiten hun paspoort of rijbewijs innemen, en dat toegang tot internet en telefonie geblokkeerd wordt. De boetes die vrouwen kunnen krijgen, kunnen vanaf nu oplopen tot omgerekend tienduizenden euro's.

Vrouwen moeten niet alleen de agenten zien te mijden, maar sinds een paar maanden ook de vele beveiligingscamera's die mensen op straat volgen en identificeren. Toch willen velen zich niet gewonnen geven. "Natuurlijk ben ik bang, maar ik probeer zo min mogelijk op drukke plekken te komen", zegt Nadia. "De politie kan heel wreed zijn en op ons inslaan. Ik ben bang om een gevangenisstraf of hoge boete te krijgen die ik niet kan betalen." Toch is ze niet van plan weer dagelijks haar hoofddoek op te doen.

Azadeh, die een kledingwinkel heeft in de hoofdstad, komt nog steeds veel vrouwen zonder hijab tegen. "Mijn zus, vriendinnen en ik zijn al verschillende keren aangevallen en gewaarschuwd. Maar nog steeds zie ik veel vrouwen op straat en in de auto zonder hoofddoek." Wel zegt Nadia dat het aantal de laatste weken wat afneemt.

'Berlijnse muur'

De herintroductie van de moraalpolitie leidt tot grote verdeeldheid, ook binnen de Iraanse politiek. Ultraconservatieven riepen al langer op om de 'onzedelijke' kleding op straat weer aan te pakken. Maar sommige parlementsleden en ook loyalisten van de regering zien hier niets in. De hervormingsgezinde oud-president Khatami waarschuwde dat het besluit tot meer instabiliteit zal leiden.

De verplichte hijab is een van de belangrijkste politieke symbolen in het land sinds de revolutie. Eerder dit jaar noemde het ministerie van Binnenlandse Zaken het "een van de grondbeginselen van de Islamitische Republiek". Het ministerie riep burgers op om ongehoorzame vrouwen te confronteren, wat fanatieke aanhangers aanmoedigt actie te ondernemen.

De enorme onvrede over het politieke systeem wordt met de nieuwe regels opnieuw aangewakkerd. "We zullen in september weer de straten op gaan", voorspelt Azadeh. Het is dan een jaar geleden dat Amini overleed. "Iraniërs omschrijven de verplichte hoofddoek als de Berlijnse Muur", zegt Nadia. "Als de hoofddoek verdwijnt, zal ook het regime vallen."

In deze video van afgelopen maand vertelden mensen op straat over de terugkeer van de moraalpolitie: