Verdriet om Sinéad O'Connor: 'De wereld heeft de stem van een engel verloren'

Artiesten en fans over de hele wereld hebben geschokt en bedroefd gereageerd op de dood van zangeres Sinéad O'Connor. Haar familie maakte gisteren bekend dat de Ierse artieste is overleden. Over de doodsoorzaak is nog niets bekend.

De Ierse president Michael Higgins prees haar authenticiteit en haar "mooie, unieke stem". Ook ging hij in op O'Connors opzienbarende acties, onder meer tegen kindermisbruik in de Rooms-Katholieke Kerk. "Men kon niet anders dan geraakt worden door haar compromisloze toewijding aan belangrijke onderwerpen, die ze onder de aandacht bracht, hoe ongemakkelijk deze waarheden ook waren."

"Wat Ierland heeft verloren is een van de grootste en meest getalenteerde componisten, songwriters en performers van de recente decennia, op relatief jonge leeftijd. Een artiest met een uniek talent en een buitengewone connectie met haar publiek. Ze hadden zo'n liefde en warmte voor haar."

'Dapperder dan dapper'

De Ierse voormalig UFC-kampioen Conor McGregor schrijft dat de wereld "de stem van een engel" heeft verloren. "Ierland heeft een iconische stem verloren en een van onze besten, veruit. En ik heb een vriendin verloren. Sinéads muziek zal voortleven en mensen blijven inspireren. Rust in vrede, Sinéad, je bent thuis bij je zoon, dat weet ik zeker."

O'Connors zoon Shane maakte vorig jaar op 17-jarige leeftijd een einde aan zijn leven na een lange worsteling met mentale problemen.

Veel bekende artiesten zijn vol lof over de Ierse zangeres, die rond 1990 wereldfaam bereikte, vooral met de hit Nothing Compares 2 U. Zangeres Alison Moyet roemde haar "ongelooflijke aanwezigheid" en haar stem "die stenen kon laten barsten". Billy Bragg beschrijft haar als "dapperder dan dapper" en Bryan Adams memoreert hun samenwerking op het podium.

Popartieste Melissa Etheridge noemt de dood van O'Connor een tragedie. "Haar hele leven was een worsteling. Wat een talent." Voor de Ierse schrijver Marian Keyes is het nieuws "hartverscheurend". "Hoe heeft ze geleden. Arme, arme Sinéad. Rust zacht, jij verbluffend, dapper, mooi en uniek wonder."

Ook in Nederland zijn er verdrietige reacties. Singer-songwriter Shishani Vranckx noemt O'Connor een inspiratiebron, als whistleblower. "Iemand die zich vanaf het begin van haar carrière heeft ingezet voor waar ze voor staat. Iemand die aandacht had voor belangrijke sociale problematiek, zoals seksisme of racisme. Iemand die ondanks alle tegenwerking voet bij stuk hield, dat maakt haar voor mij als singer-songwriter en activist zo inspirerend."

"Ze was vrij in haar muziek zonder concessies te doen, ook dat is inspirerend", vervolgt Vranckx. "Haar klanken waren ruw én fragiel. In een tijd waarin vrouwen mooi moesten zijn van de muziekindustrie."

"Ze heeft echt een heel zwaar leven gehad", zegt journalist Floortje Smit, gespecialiseerd in kunst en cultuur, in NOS Met het Oog op Morgen. O'Connor was als kind slachtoffer van mishandeling en misbruik. "Ze zei: 'Ik ben in de muziek begonnen omdat ik eigenlijk wilde schreeuwen.' Alle muziek die ze maakte was een soort therapie. Daar brak ze eigenlijk min of meer per ongeluk mee door."

Juist het feit dat ze overal lak aan had, maakte haar bijzonder voor Smit. "Het was nooit haar doel om beroemd te worden. Dat is het fantastische aan Sinéad O'Connor. Ze was revolutionair in wat ze allemaal aankaartte. Ze ging tegen het patriarchaat in, ze schopte tegen de kerk."

Dat leverde O'Connor ook kritiek op, vooral nadat ze op tv een foto van de paus verscheurde, uit protest tegen het seksueel misbruik binnen de katholieke kerk. "Ze werd uitgefloten in Madison Square Garden, gepersifleerd. Dat deed haar verdriet. Juist omdat ze zo ontzettend kwetsbaar en open was over alles, heeft dat haar echt gekwetst."

Ook haar bekering tot de islam in 2018 en een daarop volgende uitbarsting tegen "witte mensen" op Twitter leidde tot de nodige commotie. Later tweette ze dat ze witte mensen niet echt haatte en dat de opmerkingen bedoeld waren om Twitter ertoe te bewegen haar account te verwijderen, "omdat zoveel f+++++g idioten me spammen".

'Geen haartjes, hakjes en jurkjes'

O'Connor maakte gedurende haar carrière geen geheim van haar mentale problemen. "We hebben gekeken naar een vrouw op een podium die al die psychische problemen gewoon liet zien", zegt Smit.

Nu kijken velen anders terug op de controverse die de artieste eind jaren 80 en begin jaren 90 zocht dan destijds. "Toen was ze die rare kale vrouw. Nu weten we dat ze dat ze haar haar afschoor omdat ze haar in het hokje wilden duwen van de vrouwelijke artiest met haartjes, hakjes en jurkjes. Daar kwam ze tegen in opstand."

Na de MeToo-periode is het beeld van vrouwen als Monica Lewinsky en Britney Spears gekanteld. "Ik denk dat we Sinéad ook op die manier moeten bekijken", zegt Smit. "We moeten tegen het licht houden hoe ze in de pers is neergezet, hoe wij daarover hebben gedacht en waarom eigenlijk. Dan zullen we haar anders herdenken."