Verontruste reacties op stoppen graandeal: 'Kan miljoenen mensen schaden'
Wereldwijd klinken verontruste reacties op het besluit van Rusland om zich voorlopig terug te trekken uit de graandeal met Oekraïne. Door die overeenkomst kon Oekraïens graan ondanks de oorlog toch over de Zwarte Zee worden geëxporteerd. In armere landen kijken ze angstig naar de gevolgen van de opschorting. Daar wordt gevreesd dat voedsel door prijsstijgingen onbetaalbaar zal worden. Uit Oekraïne klinkt wel hoop op een doorstart van de deal, desnoods zonder Rusland.
De graandeal kwam een jaar geleden tot stand na bemiddeling van Turkije en de VN. Door de afspraken kon Oekraïne het afgelopen jaar bijna 33 miljoen ton mais, tarwe en andere granen uitvoeren, met name naar minder welvarende landen in Afrika, Azië en het Midden-Oosten.
Oekraïne is een van 's werelds grootste exporteurs van graan en andere voedingsmiddelen. Elke onderbreking van die export kan een opdrijvend effect hebben op de wereldwijde voedselprijzen, vooral in de armste landen.
Shashwat Saraf, directeur noodhulp in Oost-Afrika voor de ngo International Rescue Committee (IRC), zegt dat de gevolgen verstrekkend zouden zijn in Somalië, Ethiopië en Kenia, die te kampen hebben met de ergste droogte in decennia in de Hoorn van Afrika.
Kritiek
Vanuit westerse landen klinkt daarom veel kritiek op het besluit van Rusland. Frankrijk spreekt van chantage. "Rusland is als enige verantwoordelijk voor het blokkeren van de scheepvaart in deze maritieme ruimte en legt een illegale blokkade op aan Oekraïense havens", aldus het ministerie van Buitenlandse Zaken.
De Duitse bondskanselier Scholz noemt de weigering van Rusland "een slecht signaal" voor de rest van de wereld. Het Amerikaanse Witte Huis zei dat de opschorting "de voedselzekerheid zal verslechteren en miljoenen mensen schade zal berokkenen".
De voorzitter van de Europese Commissie Von Der Leyen beschreef de Russische opschorting van de overeenkomst als een "cynische zet" en zei dat de EU zich zal blijven inzetten voor voedselzekerheid in armere landen.
Ook WTO denkt dat arme landen zullen lijden
Het hoofd van de Wereldhandelsorganisatie (WTO) Ngozi Okonjo-Iweala is "diep teleurgesteld" over het opschorten van de graandeal. Die is volgens haar essentieel om de stabiliteit van de wereldwijde voedselprijzen te waarborgen. "Helaas worden arme mensen en arme landen hier het hardst door getroffen. Laten we hoop houden op een vernieuwing van de deal."
Daar hoopt China ook op. Hun VN-ambassadeur, Zhang Jun, sprak de hoop uit dat alle betrokken partijen een uitweg kunnen vinden om de graandeal nieuw leven in te blazen, waarbij hij specifiek de zorgen van Rusland vermeldde. Rusland had de deal namelijk opgeschort omdat volgens hen afspraken met betrekking tot Rusland niet waren nagekomen. De Russen vinden onder meer dat de export van Russische kunstmest en tarwe nog wordt gehinderd.
Zonder Rusland?
De Oekraïense president Zelensky zegt dat alles in het werk moet worden gesteld om graan te blijven exporteren over de Zwarte Zee. "Zelfs zonder Rusland", zegt een woordvoerder van de president. "We zijn benaderd door bedrijven en scheepseigenaren. Ze zeiden dat ze er klaar voor zijn: als Oekraïne schepen laat vertrekken en Turkije ze blijft doorlaten, dan is iedereen klaar om graan te blijven leveren."
Volgens Zelensky heeft Oekraïne twee overeenkomsten voor de export van graan, een met Turkije en de VN, en de andere met ook Rusland erbij. De president heeft daarom zijn ministerie van Buitenlandse Zaken de opdracht gegeven om de VN en Turkije te vragen of ze bereid zijn om zonder Rusland door te gaan met het initiatief.
De Turkse president Erdogan zei eerder op de dag dat hij verwacht dat Poetin de deal uiteindelijk weer zal steunen. Hij kondigde aan dat hij later deze week met Poetin zal bellen over de kwestie.
