Ergernis bij Zelensky, maar ook toezeggingen op eerste dag NAVO-top in Vilnius

Geen tijdspad voor toetreding tot de NAVO, maar wel de toezegging dat Oekraïne lid kan worden van het bondgenootschap als aan alle voorwaarden is voldaan. Dat hebben de NAVO-bondgenoten vandaag met elkaar afgesproken op de top in Litouwen.

"We hebben herbevestigd dat Oekraïne lid zal worden van de NAVO en we hebben afgesproken om het vereiste actieplan daarvoor te schrappen", lichtte secretaris-generaal Jens Stoltenberg van de NAVO toe.

De boodschap zal niet goed zijn gevallen bij de Oekraïense president Zelensky, die eerder op de dag kritiek had op het feit dat hij op de top in Vilnius nog geen duidelijkheid gekregen had over NAVO-lidmaatschap voor zijn land. Oekraïne "verdient respect", schreef hij stellig op Twitter, voor zijn aankomt op de tweedaagse top, en "het is ongekend en absurd als er geen tijdschema is vastgesteld voor de uitnodiging of voor het lidmaatschap van Oekraïne".

"Niet zo'n behulpzame tweet", vond demissionair premier Rutte, die Zelensky eerder juist had aangeraden om eenheid uit te stralen. Stoltenberg benadrukte op zijn beurt dat het op dit moment het allerbelangrijkste is dat Oekraïne de oorlog wint. "Als Oekraïne niet blijft voortbestaan, valt er ook geen discussie te voeren over een lidmaatschap", reageerde hij indirect op de felle taal van Zelensky.

Het belang van het voorzetten van de militaire steun aan Oekraïne werd benadrukt door meerdere lidstaten, ook door Nederland. Demissionair minister Hoekstra van Buitenlandse Zaken zei dat landen "echt all-in gaan" om Oekraïne te helpen, bijvoorbeeld met grootschalige wapenleveranties.

Hij benadrukte ook dat de "langetermijncommitment", NAVO-lidmaatschap, duidelijk is uitgesproken. "En tegelijkertijd begrijpt iedereen dat - zoals dat altijd bij de NAVO is geweest - een land in oorlog niet op dat moment tot de NAVO kan toetreden."

'Straaljagercoalitie'

Vanuit de zogenoemde 'straaljagercoalitie', waarin elf landen onder leiding van Nederland en Denemarken samenwerken om uiteindelijk F-16-straaljagers te leveren aan Oekraïne, werd ook een toezegging gedaan. Demissionair minister Ollongren van Defensie maakte bekend dat de F-16-trainingen met Oekraïense piloten volgende maand beginnen in Denemarken. Daarna gaan ze verder in Roemenië, waar een trainingscentrum komt.

Verder stond NAVO-chef Stoltenberg op de eerste dag van de top stil bij het toetreden van Finland en het aanstaande NAVO-lidmaatschap van Zweden. Hij noemde die stappen "van historische betekenis". De landen rond de Oostzee krijgen zo een betere bescherming, zei hij.

President Zelensky sprak onaangekondigd een menigte in het centrum van Vilnius toe, vergezeld door onder meer zijn echtgenote Olena en de Litouwse president Nauseda. "De NAVO zal Oekraïne veiligheid bieden, Oekraïne zal de NAVO sterker maken", zei hij onder luid gejuich.

NAVO-top in Nederland

Uit het communiqué waarin de NAVO-bondgenoten de besluiten van deze top bekendmaken en toelichten, valt verder op te maken dat Nederland is aangewezen als gastland voor de NAVO-top in 2025. De top van volgend jaar, op het 75-jarige jubileum van het bondgenootschap, is in Washington.