Europese Commissie wil soepelere regels voor genetisch bewerkt voedsel

• Nisrine Sahla

  redacteur Brussel

Na jaren van overleg heeft de Europese Commissie vandaag ingestemd met soepelere regels om groente en fruit genetisch aan te passen. Dit plan is onderdeel van het Europese Green Deal-pakket van Eurocommissaris Frans Timmermans. De huidige wetgeving maakt het gebruik van genetische modificatie moeilijk, waardoor de techniek in Europa bijna niet ingezet wordt.

Nu moet het bijvoorbeeld nog gemeld worden op het etiket als een product genetisch is aangepast. Als het aan de Commissie ligt, hoeft dat straks niet meer. Ook hoeven gewassen dan niet meer te voldoen aan strenge controle-eisen. Tegenstanders zijn daarom bang dat het niet meer transparant is waar ons eten vandaan komt.

Voor oudere gentechnieken blijven de strenge regels nog steeds hetzelfde. En ook voor dierlijke producten verandert er niets.

De Europese Commissie hoopt de biodiversiteit te verbeteren door minder bestrijdingsmiddelen te gebruiken. Ook wil de Commissie dat de EU beter kan concurreren met landen als de VS, China en Japan, die al veel langer met moderne gentechnieken werken.

Een van de nieuwe genetische technieken is CRISPR-Cas, de techniek die in 2020 een Nobelprijs won. Met die techniek wordt in het laboratorium een knip gemaakt in het dna van een gewas, om het te verbeteren. Vijf jaar geleden oordeelde het Europees Hof van Justitie dat CRISPR-Cas valt onder de gmo-wetgeving, waardoor het niet mogelijk is om als veredelaar of zadenproducent gebruik te maken van die techniek. Als de wetgeving wordt aangepast, kan daar verandering in komen.

'Weet wat je eet'

Voor VVD-Europarlementariër Jan Huitema is dit voorstel goed nieuws. "In de rest van de wereld mogen deze nieuwe veredelingstechnieken wel gebruikt worden. In Europa nog niet. Nederland dreigde daardoor zijn positie als plantveredelaar te verliezen. Ik ben blij dat de Europese Commissie nu eindelijk actie onderneemt om deze innovaties ook in Europa toe te laten."

Ook Mohammed Chahim, Europarlementariër voor de PvdA, vindt het goed dat de Commissie met dit voorstel komt, maar hij is ook voorzichtig: "Dit kan grote gevolgen hebben voor bijvoorbeeld de biologische sector. Als consument wil je weten wat je eet. Een wel en niet-genetisch gemodificeerde aardappel zien er precies hetzelfde uit immers."

De biobranche is niet blij met het voorstel. "De deur wordt nu opengezet voor nieuwe gentechnieken en als biologische sector worden we nu klemgezet", zegt Merle Koomans, directeur van biologische supermarktketen Odin. "We hebben oplossingen voorgehouden om de biologische boer hiermee niet te raken, maar daar wordt tot nu toe niet naar geluisterd. En ook voor de consument is er geen garantie dat je nog kunt kiezen voor eten zonder gentech: weet je straks wel wat je eet?" De branche is een petitie gestart om de versoepelingen tegen te houden.

En volgens GroenLinks-Europarlementariër Bas Eickhout leidt genetische modificatie juist tot het gebruik van veel méér giftige pesticiden. "We moeten echt uitkijken dat dit niet leidt tot een nog verdere intensivering van de landbouw, terwijl de natuur in Europa gewoon verder verslechtert. Innovatie lost niet alles op."

Planten worden door genetische modificatie weerbaarder gemaakt tegen pesticiden. Tot nu toe is uit onderzoek gebleken dat daardoor nog meer pesticiden worden gespoten, omdat gewassen hierdoor niet meer beschadigd raken.

Invoering kan nog jaren duren

De gentech-versoepelingen maken deel uit van een breder pakket over duurzaamheid en natuurlijke hulpbronnen in de EU. Zo stelt de Commissie ook maatregelen voor om de bodemvervuiling tegen te gaan en willen ze dat er een stuk minder gebruik wordt gemaakt van pesticiden.

Het voorstel van de Europese Commissie wordt voorlopig nog niet ingevoerd. Eerst moeten het Europees Parlement en de EU-landen het nog eens worden. Dat kan nog jaren duren.