Nederland krijgt wetgeving voor draagmoederschap: 'Dit is baanbrekend'

In Nederland kunnen mensen met een kinderwens een kind krijgen via een draagmoeder, maar makkelijk is dat niet, mede doordat er geen duidelijke wetgeving over is. Als een van eerste landen van Europa komt Nederland - als de Tweede en Eerste Kamer tenminste akkoord gaan - nu met een wet: voor 'kind, draagmoederschap en afstamming'.

Advocaat familierecht Jo-an van der Tol, die jaarlijks zo'n 200 wensouders bijstaat bij een draagmoedertraject, zegt over de wet: "Dit is baanbrekend. Nu is er eigenlijk niets geregeld en mensen weten niet waar ze aan moeten voldoen. Moet er verplichte counseling zijn? Moet er verplichte onafhankelijke juridische bijstand zijn? Dat zijn voorbeelden waar mensen nu nog geen houvast hebben. Straks wordt dit een wettelijke verplichting."

Bijdragen aan geluk

Mensen die via een draagmoeder een kind krijgen zijn bijvoorbeeld vrouwen die om medische redenen niet zelf een kind kunnen dragen of baren. Zo kregen Laura en Folkert met hulp van schoonzus Eva hun tweede kind. Laura: "Wij kozen voor een tweede kind via draagmoederschap, omdat dokters mij na de geboorte van ons eerste kind sterk afraadden om nog eens te bevallen vanwege nierschade."

Eva hoefde er naar eigen zeggen niet eens over na te denken. Ook al vond ze de bevallingen van haar eigen drie kinderen 'een hel'. "Maar ik dacht alleen maar aan het geluk waar ik een steentje aan kon bijdragen."

Ook homostellen die samen een kind willen, doen dat soms via een draagmoeder, zoals Duco en Ron, die net ouders zijn geworden van hun tweede kind via draagmoeder Esther. Esther vertelt: "Mijn eigen gezin is met een vrouw en twee kinderen. Wij waren afhankelijk van een donor om moeder te kunnen worden. Ik had altijd de wens om iets terug te kunnen doen. Dit leek mij de mooiste manier."

Kersverse vaders Duco en Ron en hun draagmoeder Esther juichen de nieuwe wet toe:

Het is nog niet helemaal duidelijk of de Tweede en Eerste Kamer ermee akkoord gaan. Regeringspartij ChristenUnie heeft grote bezwaren. Ook is nog niet bekend is hoe de BBB, de grootste partij in de Eerste Kamer, ertegenover staat, maar de verwachting toch dat het wetsvoorstel het wel gaat halen.

Als dat gebeurt, verandert onder meer de timing van de procedures om als wensouder de officiële ouder te worden. "In Nederland is degene die het kind draagt nu automatisch de juridische moeder", legt advocaat Van der Tol uit. Na de geboorte duurt het vaak meer dan een jaar voor wensouders de juridische ouders van hun kind zijn. Dat betekent bijvoorbeeld dat ze in de tussentijd geen kinderopvangtoeslag kunnen krijgen en ook geen medische beslissingen voor de baby mogen nemen."

"Laura moet mij bellen als ze met haar zoontje bij het consultatiebureau is", vertelt draagmoeder Eva. "Dan moet ik toestemming geven voor de vaccinaties van haar kind." Vader Ron, met zoontje Viggo van twee weken op zijn borst: "Ik heb nu mijn kindje vast, maar wettelijk gezien ben ik nog helemaal niks." Als de nieuwe wet er komt, kan een rechter al voor de conceptie beslissen dat de wensouders meteen vanaf de geboorte de wettelijke ouders zijn.

Draagmoeder gezocht

Iets anders wat de wet mogelijk maakt, is aangeven dat je een draagmoeder zoekt of je aanbieden als draagmoeder. Nu mag dat niet. Advocaat Van der Tol: "Dat maakt het supermoeilijk, want het komt maar weinig voor dat stellen toevallig iemand kennen die het wil doen." Soms lossen stellen het op door te gaan bloggen over hun wens, vertelt Van der Tol. "Dan schrijven ze niet "draagmoeder gezocht", want dat is dus strafbaar, maar wel "wat zou het fijn zijn om een draagmoeder te hebben".

In de nieuwe wet komt ook te staan dat in een register informatie wordt opgenomen over het draagmoederschapstraject, zodat het kind later gegevens kan inzien over bijvoorbeeld de afspraken die zijn gemaakt tussen de draagmoeder en de wensouders. Verder wordt vastgelegd wat wensouders voor de draagmoeder mogen betalen, bijvoorbeeld positiekleding, en hoe hoog het bedrag van de vergoeding mag zijn.

"In de eerste plaats zorgen we er met deze wet voor dat kinderen geboren uit draagmoederschap in ieder geval juridisch gezien een goede start maken. Het is aan de wensouders om in het belang van hun toekomstige kind verantwoorde keuzes te maken", aldus minister Weerwind.