Nieuw fietspad, maar geen fietsers; Berlijn legt aanleg fietspaden stil

• Iris Houben

  Redacteur Berlijn

Smalle fietsstroken, chaotische kruispunten en fietspaden die uitmonden op de busbaan: fietsen in het Berlijnse verkeer kan levensgevaarlijk zijn. Het vorige stadsbestuur wilde daar met een aantal fietsverkeersprojecten verandering in brengen, maar de nieuwe Berlijnse regering legt nu tientallen van die projecten stil. De Berlijnse fietsbonden zijn woedend: "Het is krankzinnig wat hier gebeurt", zegt een woordvoerder.

Verkeerswethouder Manja Schneider (CDU) maakte onlangs bekend dat alle verkeersprojecten waarbij rijstroken of parkeerplaatsen komen te vervallen per direct worden stopgezet. Het gaat om een tijdelijke bouwstop "ter heroverweging", om te zien of de projecten wel echt aansluiten bij de verkeersbehoefte van de Berlijners.

Het besluit leidt soms tot verwarrende situaties, zoals aan de Berlijnse Ollenhauerstrasse. Daar is een gloednieuw fietspad aangelegd, waar nu niet gefietst mag worden. In plaats daarvan doet het pad dienst als parkeerstrook voor auto's.

Minder auto, veiliger op de fiets

De beslissing van Schneider is een breuk met het fietsbeleid van haar voorganger. Het vorige stadbestuur van Berlijn, van SPD, Grünen en Die Linke, wist fietsen met succes te stimuleren. Naar aanleiding van een referendum van fietsbonden werd in 2018 een speciale mobiliteitswet aangenomen. Daarin werd afgesproken dat de auto in de stad zou worden teruggedrongen, waardoor er meer ruimte zou komen voor fietsers en voetgangers.

Dat was hoognodig, zegt Ragnhild Sørensen, woordvoerder van fietsersbond Changing Cities. Berlijn heeft vooral smalle fietspaden van gemiddeld 80 centimeter breed, waar de veiligheid te wensen overlaat: "Daar moeten dan tienduizend fietsers om een plekje vechten. Per jaar komen hier tussen de tien en twintig fietsers om het leven".

De afgelopen jaren heeft het stadsbestuur weliswaar verbeteringen doorgevoerd, maar volgens Sørensen zijn die nog onvoldoende. "Op een aantal plekken zijn goede fietspaden gemaakt, maar vaak zijn het maar stukken van 400 of 500 meter", legt ze uit. "Daarna kom je ineens op een kruispunt terecht en is het weer veel te gevaarlijk". Changing Cities wil daarom nog meer veilige fiets- en voetpaden, ook als dat het verlies van parkeerplaatsen of rijstroken betekent.

Het nieuwe stadsbestuur van CDU en SPD ziet dat duidelijk anders. De nieuwe burgemeester van Berlijn Kai Wegner liet tijdens zijn verkiezingscampagne al weten dat hij geen "politiek tegen de auto" zou gaan voeren.

Zijn partijgenoot en verkeerswethouder Schneider zegt de bezwaren van de Berlijnse fietsers te horen, maar benadrukt dat wegen aantrekkelijk moeten blijven voor woon-werkverkeer en de economie. Daarom wordt de drukbezochte Friedrichstrasse, nu nog een fietsstraat, per 1 juli weer toegankelijk voor auto's.

Veel lokale ondernemers zijn er blij mee, zegt voorzitter van de middenstandsvereniging en restauranteigenaar Annett Greiner-Bäuerle: "We hebben het verkeer, de toeleveringen en de parkeerplaatsen nodig. Niemand wil lege schappen in de supermarkt omdat leveranciers de stad niet meer in kunnen."

Aanval op Duitse identiteit

Fietser Sørensen vermoedt dat er meer op het spel staat dan enkel economische belangen. Meer fietspaden betekent minder ruimte voor de auto en dat raakt volgens Sørensen bij veel Duitsers een gevoelige snaar. "Ze ervaren het als een aanval op hun identiteit als een rijstrook smaller wordt of een parkeerplaats wegvalt", zegt ze.

Wethouder Schneider zegt een "goed functionerend verkeer voor alle Berlijners" te willen. De fietsbonden willen dat de wethouder zich aan de wet houdt, benadrukken ze. Sørensen: "Wij eisen niks anders dan de invoering van de mobiliteitswet, dat wil zeggen betere fietspaden en veiliger stoepen. Wij eisen geen revolutie, we willen alleen dat een wet die vijf jaar geleden is aangenomen nu ook daadwerkelijk wordt ingevoerd, meer niet."

Wie de strijd om de Berlijnse wegen uiteindelijk wint, moet nog blijken. Vandaag dient een aantal oppositiepartijen een motie in om de tijdelijke bouwstop voor fietsprojecten op te heffen. De wethouder heeft beloofd binnen twee weken meer duidelijkheid te geven over de toekomst van nieuwe fietspaden.