Toch nog geen migratiedeal met Tunesië op laatste EU-top voor zomer
EU-leiders hadden het een paar weken geleden zelf aangekondigd: voor het begin van de EU-top moest de migratiedeal met Tunesië rond zijn. Dat is voorlopig niet gelukt. Vandaag en morgen zijn de leiders bij elkaar voor de laatste EU-top voor de zomer en de onderhandelingen met Tunesië hebben nog onvoldoende opgeleverd.
Ruim twee weken geleden was premier Rutte samen met de Italiaanse premier Meloni en voorzitter Von der Leyen van de Europese Commissie, het dagelijks bestuur van Europa, in Tunis. Namens de EU toonden ze zich bereid geld te steken in het Noord-Afrikaanse land. Daar vraagt Brussel ook iets voor terug: hulp van Tunesië bij het terugdringen van het aantal migranten dat daarvandaan de oversteek maakt naar Europa.
Als reden voor de vertraging wijst een woordvoerder van de Europese Commissie naar het Offerfeest dat moslims deze week vieren. Onderhandelaars in het islamitische Tunesië hebben daardoor een paar dagen vrij. Minister Hoekstra was maandag nog "voorzichtig optimistisch" over het rondkomen van de afspraken, maar waar de onderhandelingen inhoudelijk precies op vastzitten, wordt niet prijsgegeven.
Duidelijk is wel dat Tunesië zich niet zomaar gewonnen geeft. President Saied heeft laten weten dat hij niet de waakhond van Europa wil zijn.
Ook op het terugnemen van migranten uit andere Afrikaanse landen zit Saied niet te wachten. In eigen land voerde de president, die wordt beschouwd als dictator, een hetze tegen vooral migranten uit de landen ten zuiden van de Sahara. In een omstreden speech had hij het zelfs over 'omvolking'. Klopjachten op vooral zwarte Afrikanen waren het gevolg.
In de EU wordt steeds benadrukt dat een migratieakkoord een wederzijds belang dient. Het belang voor Tunesië is de financiële injectie, want het land zit economisch aan de grond. Aan de andere kant: als Tunesië financieel instort, zou de stroom migranten vanuit Tunesië nog wel eens flink kunnen groeien. Saied weet dat de EU daar bang voor is en kan dat uitbuiten in de onderhandelingen.
Balanceeract voor Saied
Hij probeert nu de voorwaarden waaronder hij Europees geld krijgt, te versoepelen. Het hoogste bedrag, een lening van bijna 1 miljard euro, krijgt hij alleen als hij de economie hervormt. Het schrappen van een brandstofsubsidie is bijvoorbeeld een Europese wens, maar met die subsidie maakt Saied zich in Tunesië juist populair. Hij riskeert de steun van de bevolking te verliezen als hij dat voordeel schrapt.
Een paar weken geleden zei premier Rutte dat hij al enig effect dacht te zien van de gesprekken met Tunesië. In mei nam het aantal migranten dat vanuit Tunesië de oversteek maakte enorm af. Rutte hoopte dat dat effect zou blijven, maar inmiddels komen alweer veel meer migranten aan in Italië. En de 'drukste' maanden moeten nog komen.
De tijd dringt dus en het is een tegenvaller dat de deal nog niet rond is. Dat geldt zeker voor Rutte, die zijn VVD-achterban heeft beloofd alles te doen om de komst van migranten naar Nederland te beperken.
Rusland en Oekraïne
Op andere gebieden worden op deze top geen grote besluiten verwacht. Na de gebeurtenissen in Rusland van afgelopen weekend zal dat onderwerp in combinatie met de oorlog in Oekraïne ongetwijfeld de meeste aandacht krijgen. De discussie over toetreding van Oekraïne tot de EU wordt pas gevoerd na de zomer.
De migratiedeal met Tunesië zal al veel eerder rond kunnen zijn. Achter de schermen is men nog altijd optimistisch. Volgens EU-diplomaten gaat het om 'de laatste centimeter'. Binnen tien dagen voorspellen ze alsnog een akkoord. Er zal dus snel duidelijkheid komen of de nieuwe streefdatum wel wordt gehaald.
