Hoe diep moet Zweden buigen voor Turkse goedkeuring NAVO-lidmaatschap?
In Zweden is vandaag een opmerkelijke rechtszaak begonnen, waarbij voor het eerst een man wordt aangeklaagd voor financiering van de Koerdische PKK.
De zaak is belangrijk voor de Zweedse regering en moet Turkije overtuigen dat Zweden een nieuwe, harde lijn inzet tegenover de PKK, die onder meer door de EU en de VS als een terreurorganisatie wordt gezien. Tegelijkertijd zijn er zorgen over de nauwe samenwerking tussen de Zweedse en Turkse veiligheidsdiensten.
Vreemde vragen
De NAVO-aanvraag betekende een grote ommezwaai voor Koerden in Zweden met sympathie voor de PKK. Dat merken ze onder meer bij het Kurdish Democratic Society Center (NCDK), een grote koepelorganisatie voor ruim dertig Koerdische verenigingen in heel Zweden.
De Zweedse veiligheidsdienst Säpo heeft de druk flink opgevoerd, nadat Zweden een jaar geleden de NAVO-aanvraag bekend had gemaakt. Woordvoerder Ridvan Altun van de NCDK zegt dat leden bezoek krijgen en gebeld worden door Säpo-agenten.
Altun werd zelf ook gebeld. "Ze stellen vreemde vragen, zoals: 'Wat zou er gebeuren als je teruggestuurd zou worden naar Turkije en hoe financier je deze vereniging?'." Altun is boos over de druk die wordt uitgeoefend: "Onze vereniging bestaat al dertig jaar en er zijn nooit problemen geweest. Nu worden we opeens als criminele buitenlanders bestempeld."
De zaak die vandaag begon in de rechtbank in Stockholm draaide om grove afpersing, met als doel geldinzameling voor de PKK. Met de nieuwe Zweedse terreurwet, die het afgelopen jaar in stappen werd ingevoerd, gelden er hogere straffen voor dit misdrijf. De zaak maakt deel uit van de beloften die Zweden aan Turkije deed: voorrang geven aan rechtszaken waarbij vermeende PKK-leden geld inzamelen.
'Erdogans lijst'
In juni 2022 werden Turkije en Zweden het eens dat Turkije het verzet tegen het NAVO-lidmaatschap opheft, in ruil voor een aantal voorwaarden. Één zo'n voorwaarde draait om de uitleveringslijst van Turkije met daarop personen die in Zweden wonen en die Turkije als PKK-leden beschouwt.
De Zweedse regering stelde dat het Zweedse hooggerechtshof en de migratiedienst over uitlevering van deze personen gaat, maar er werd wel beloofd dat deze zaken met voorrang zouden worden behandeld. Probleem is dat er grote onduidelijkheid bestaat over de lijst, die 'Erdogans lijst' wordt genoemd; in eerste instantie stonden er 30 personen. Inmiddels zijn dat er 130.
Ook is er veel onduidelijk rond uitzettingen van personen van wie de asielaanvraag wordt afgewezen en die door Turkije worden beschuldigd van banden met de PKK. In december vorig jaar zette Zweden twee mannen uit. Eén van hen werd direct na aankomst in Turkije in de gevangenis gezet. De details rondom deze zaak worden geheim gehouden.
Doorn in het oog
"Als je wordt aangeklaagd voor terrorisme en geen toegang krijgt tot alle informatie, geen uitleg krijgt waarom autoriteiten je op een bepaalde manier behandelen en niet weet wat er áchter de aanklacht zit, vind ik dat zeer problematisch", zegt hoogleraar Volkerenrecht Mark Klamberg.
Ook de Zweedse Michael Sahlin, oud-ambassadeur in Turkije, maakt zich zorgen: "Vroeger waren banden met de PKK een reden om bescherming in Zweden te krijgen. Nu kan het een reden zijn om te worden uitgezet."
Woordvoerder Ridvan Altun van de Koerdische NCDK zegt dat hij samen met zijn collega's zal doorgaan met het organiseren van demonstraties voor de PKK. In de kelder van het clubhuis van het centrum laat hij de grote voorraden PKK-vlaggen zien, een doorn in het oog van de Turkse president Erdogan.
De Zweedse minister van Buitenlandse Zaken stelde eerst dat PKK-vlaggen tijdens demonstraties niet meer werden getolereerd, maar trok dat later in. Hoogleraar Klamberg: "De komende tijd zal moeten blijken hoe de Zweedse terreurwet wordt toegepast".
