Hersenen van mensen met obesitas reageren anders op volle maag

De hersenen van mensen met ernstig overgewicht reageren anders op een volle maag dan de hersenen van mensen met een gezond gewicht, stellen onderzoekers van het AmsterdamUMC. "Dit sluit aan bij verhalen van patiënten die onvoldoende voelen dat ze gegeten hebben en daardoor meer eten dan ze nodig hebben" zegt onderzoeker en hoogleraar inwendige geneeskunde Mireille Serlie van het AmsterdamUMC.

In Nederland heeft 15 procent van de volwassenen ernstig overgewicht (obesitas). "Onze studie toont aan dat zij een communicatiestoornis hebben tussen het maagdarmstelsel en de hersenen", zegt Serlie. "Zij krijgen vaak het verwijt dat ze te weinig discipline hebben, maar we beginnen steeds beter te begrijpen waarom afvallen zo lastig kan zijn."

Aan het onderzoek deden 60 proefpersonen mee. De helft had een gezond gewicht, de andere helft obesitas (een bmi boven de 30). In een reeks experimenten kregen deelnemers via een slangetje door hun neus voedingsstoffen in hun maag: glucose (suiker) of vet, of kraanwater als controle-experiment.

Met twee soorten hersenscans bekeken de wetenschappers wat er in een aantal hersengebieden gebeurde nadat de maag van de proefpersonen was gevuld met een van de drie vloeistoffen.

Fijn gevoel

Nadat proefpersonen met een gezond gewicht suiker of vet in de maag kregen, veranderde gemiddeld genomen de hersenactiviteit in gebieden waarvan de onderzoekers weten dat ze de eetlust en voedselinname regelen. Ook kwam er extra dopamine vrij, een signaalstof die ons een fijn gevoel geeft en belangrijk is voor gezond eetgedrag.

"Bij mensen met obesitas zagen de onderzoekers de activiteit niet meetbaar veranderen in de hersengebieden die met eten te maken hebben", zegt Serlie. "De hersenen registreerden dus niet dat er voedsel in de maag zat. Ook zagen we geen extra dopamine vrijkomen nadat er vet in de maag belandde. Bij mensen die nog een keer in de scanner gingen nadat ze 10 procent van hun gewicht verloren bleef dit zo."

Waarom deze mensen ondanks het uitblijven van de belonende dopamine toch te veel aten is niet onderzocht. "Maar wellicht moeten mensen met obesitas meer eten om toch dopamine aan te maken."

Geherprogrammeerd

"Dit is echt een interessant en kwalitatief hoogstaand onderzoek", reageert hoogleraar obesitas Liesbeth van Rossum van het Erasmus MC. "Het laat zien dat mensen met obesitas niet op zichzelf kunnen vertrouwen als het gaat over de vraag of ze vol zitten of niet. We wisten al dat begeleiding en zorg bij deze groep belangrijk zijn, maar dit onderzoek onderstreept dit."

Volgens Van Rossum was al bekend dat mensen met obesitas gemiddeld meer hongerhormonen en gemiddeld minder verzadigingshormonen aanmaken en dus makkelijker dooreten. "Dit is een weer een nieuwe manier waarop te veel buikvet het lichaam heeft geherprogrammeerd."

Individuele verschillen

Voedingsonderzoeker Paul Smeets van de Wageningen Universiteit is kritischer. "Het aantal deelnemers is klein en je kunt dit onderzoek niet vertalen naar iedereen met obesitas. Het laat namelijk ook zien dat er binnen de groep mensen met obesitas aanzienlijke verschillen zijn in hoe hun hersenen reageren. Net als binnen de groep met een gezond gewicht."

Wel onderstreept de studie volgens Smeets dat het niet makkelijk is om af te vallen, omdat het lichaam tijd nodig heeft om zich aan te passen aan een nieuwe situatie met een gezonder gewicht.

Het onderzoek roept ook nieuwe vragen op. Serlie wil bijvoorbeeld weten wanneer de hersenen veranderen. "Iedereen eet weleens te veel, maar we denken dat de hersenen op een gegeven moment veranderen en dat je dan niet meer terugkomt op je gewone gewicht."