Ingrijpen gravin Eloise bij racistisch gesprek is 'cruciaal voorbeeld'

"What the fuck ben jij fucking racistisch! Doe even normaal!" Eloise gravin van Oranje krijgt op sociale media veel bijval voor haar actie in een sociaal experiment van een nieuw programma van omroep PowNed.

Verschillende keren werd er met een verborgen camera op een terras in Amsterdam een zeer racistisch gesprek opgevoerd door twee programmamakers en actrice Noël van Kleef. Op een bepaald moment zat toevallig, zo stellen de programmamakers, ook de gravin op het terras met haar vrienden mee te luisteren naar het gesprek.

Terwijl Eloise het aanhoort kan de 20-jarige zichzelf niet bedwingen. "Holy shit, ik ga er nú wat van zeggen!", zegt ze terwijl ze opstaat en naar een jongen toeloopt. "Schat, mensen moeten jou even op je plek zetten."

In het nieuwe programma In Your Face onderzoeken YouTubers Jaap Gunnink en Benjamin Beernink waar de morele grens van omstanders ligt. Met acteurs worden racistische, discriminerende gesprekken in scène gezet waarna met een verborgen camera de reacties van omstanders worden gefilmd.

In scène gezet of niet, racisme komt vaak voor in allerlei soorten en maten, zegt Hanneke Felten, Movisie-onderzoeker naar het effectief bestrijden van discriminatie. "Het is cruciaal dat mensen ingrijpen. Als je ziet dat andere mensen ingrijpen, dan doe je dat zelf ook sneller. Mensen zijn toch kuddedieren", stelt Felten. "Uit onderzoek blijkt alleen dat mensen het vaak moeilijk vinden om in te grijpen, uit angst voor de reactie van een ander."

Goed voorbeeld doet volgen

Daar had de gravin minder last van. Gelukkig, zegt de onderzoeker. "Voor twintigers die haar op sociale media volgen is dit een heel belangrijk voorbeeld. Zij stelt daarmee de sociale norm van ingrijpen in dit soort situaties."

Goed voorbeeld, doet dus echt volgen? Felten: "Inderdaad. Als jouw rolmodel, diegene waarnaar jij opkijkt en waarin je jezelf herkent ingrijpt, dan wordt dat de norm."

Bekijk hieronder een fragment uit de aflevering waarin Eloise van Oranje ingrijpt:

Felten ziet dat mensen vaak wel willen ingrijpen, maar niet weten hoe ze dat moeten doen en dus vervolgens maar niks zeggen. "Het zijn een paar dingen die we moeten leren om uiteindelijk wél die stap te durven zetten. Namelijk: leren herkennen, gemotiveerd zijn om in te grijpen én de vaardigheden om het te kunnen."

'Grijp in, juist als het jou niet raakt'

"Ik hoop dat mensen niet alleen opkomen voor hun eigen problemen, maar ook die van een ander", zegt actrice Van Kleef aan het begin van de aflevering. Daar slaat de actrice de spijker op z'n kop, volgens onderzoeker Felten. "Het is enorm van belang dat de "juiste persoon" ingrijpt."

Felten: "Het is nog effectiever als juist degene die het niet raakt er wat van zegt. Stel dat een groep heteroseksuele jongens staat te schelden over homo's, dan heeft het vaak net minder impact als een jongen die homo is daar iets van zegt. Juist als een heteroseksueel persoon zegt van 'Hé dit is niet oké', heeft het echt een effect op het gedrag van de ander."

Het optreden van de gravin op het terras in Amsterdam is juist daarom zo belangrijk, vindt ze. "Het stelt een nieuwe sociale norm. "Als niemand iets doet, dan lijkt het oké. Ook in kleine situaties is dit belangrijk; als op je werk iemand een racistische of discriminerende opmerking maakt en niemand zegt er wat van dan gaat diegene daarmee door. Ingrijpen heeft echt zin", besluit Felten.