Meer haat tegen lhbti'ers in sommige Afrikaanse landen, hoe komt dat?

• Elles van Gelder

  correspondent Afrika

Groeiend conservatisme, populistische politici en de invloed van Amerikaanse fundamentalistische christelijke groepen: het zijn de drijvende krachten achter groeiende anti-lhbti-sentimenten in sommige Afrikaanse landen. Zo nam Uganda's parlement onlangs een strenge anti-lhbti-wet aan met lange gevangenisstraffen op overtredingen, en ook in Ghana ligt er een wetsvoorstel om queer-rechten verder in te perken.

Haatmisdrijven tegen de queer-gemeenschap waren er in Ghana altijd al, vertelt George, een Ghanees van begin twintig, maar de aanvallen nemen toe. We hebben afgesproken in de hoofdstad Accra, in een hotel waarvan hij weet dat hij er veilig is. De manager van het hotel is tolerant. Maar het aantal plekken waar George wordt geaccepteerd, neemt in rap tempo af.

George, die zichzelf identificeert als gay, is al drie keer aangevallen wegens zijn seksualiteit. De laatste aanval was een paar maanden geleden. "Ze sloegen me hard en trokken mijn kleren uit. Ze zeiden dat ze me een lesje zouden leren."

Wat deze aanval anders maakte dan de twee ervoor, is dat de daders tijdens het slaan tegen hem zeiden dat ze de overheid aan het helpen waren. "Ze hadden het gevoel dat ze dit met me kunnen doen en dat ze ermee wegkomen."

Familieleden moeten lhbti'ers aangeven

Het anti-queer-klimaat in Ghana is gegroeid sinds de introductie een paar jaar geleden van een wetsvoorstel tegen de lhbti-gemeenschap. Seks met iemand van hetzelfde geslacht was al verboden, maar in het voorstel staan verdere maatregelen. Er wordt gesproken over gevangenisstraffen tot wel tien jaar. Ook worden lhbti-organisaties verboden en moeten buren en familieleden lhbti'ers aangeven, anders zijn ze medeplichtig.

Hoewel het parlement de wet nog niet heeft goedgekeurd, zorgt die nu al voor meer haatmisdrijven tegen de lhbti-gemeenschap, zeggen activisten en slachtoffers in Ghana. George vreest zelfs zijn eigen familie. "Die schromen straks niet om me aan te geven."

Zo is de heksenjacht op lhbti'ers eigenlijk al begonnen, zegt ook Angel Maxine, de enige openlijke transgender artiest van Ghana. Haar lied Kill the bill (dood aan het wetsvoorstel) is het protestlied geworden van queer Ghana.

Afrika-correspondent Elles van Gelder en cameraman Sven Torfinn gingen naar de hoofdstad Accra en zagen angst en strijd:

Maxine is een van de weinige Ghanezen die nog openlijk tegen het wetsvoorstel strijden. "Maar ik ben ook veel thuis. Ik kan op veel plekken niet meer komen. Er is veel haat. Deze wet stopt ons terug in de kast."

In Ghana is het wetsvoorstel geïntroduceerd door een kleine groep populistische politici, vooral van het National Democratic Congress, de oppositiepartij. Ze krijgen steun van christelijke en moslimleiders. Een groep kerkleiders in het westen van het land sprak afgelopen week op een persconferentie nog over een kruistocht die ze voeren tegen het veelkoppige homoseksuele monster.

De retoriek van de voorstanders van de wet is vooral dat ze familiewaarden willen beschermen. "We komen op voor het traditionele gezin", zegt parlementariër Alhassan Suhuyini. "Dat bestaat uit een man en vrouw, die zich waar mogelijk kunnen voortplanten."

Ook zeggen ze dat de Ghanese cultuur beschermd moet worden en dat homoseksualiteit on-Afrikaans is. Maar de lhbti-organisatie QuGEF spreekt dat met klem tegen. "Homoseksualiteit is niet on-Afrikaans, het is er altijd geweest", zegt Fischere van QuGEF. "Juist de vele Afrikaanse wetten tegen homoseksualiteit stammen uit de koloniale tijd en zijn opgelegd."

Invloeden van buitenaf

Ghana is conservatief en diepgelovig, maar volgens Fischere, en andere activisten die we spreken in Ghana, is het anti-lhbti-vuurtje ook van buitenaf opgestookt. In 2019 vond in Accra een bijeenkomst plaats van de Amerikaanse organisaties World Congress of Families en Family Watch International, waar veel Ghanese politici en religieuze leiders op afkwamen.

Het gaat om rechtse Amerikaanse evangelisten, die anti-gay en anti-abortus zijn. Ze zeggen op te komen voor wat ze de natuurlijke familie noemen. Veel Afrikaanse politici gebruiken precies dezelfde bewoordingen. Ook in andere landen zijn de groepen actief. Zo was de leider van Family Watch International afgelopen maand nog in Uganda, het land waar een strengere lhbti-wet al is goedgekeurd, maar nog niet getekend.

Parlementariër Suhuyini zegt dat voorstanders internationale workshops hebben bijgewoond en naar ideeën hebben geluisterd, maar dat het verder puur een Ghanese zaak is. "90 procent van de Ghanezen wil deze wet", claimt hij.

De president van Ghana heeft gezegd dat de wet nog wordt aangepast. Er is ook kans dat hij niet wordt goedgekeurd. De regering weet dat de wet internationaal op kritiek stuit en heeft internationale financiële steun nodig. Maar de lhbti'ers voelen zich door alle haatspraak om het wetsvoorstel heen, nu al bijna nergens meer veilig.