Eerst blauw, toen geel en nu niet meer: de acceptgiro verdwijnt

Met zo'n 300 miljoen verwerkte exemplaren in 'topjaar' 1995 beleefde de acceptgiro ooit gouden tijden. Ruim een kwart eeuw later is dat aantal afgenomen naar zo'n 3 miljoen. Per acceptgiro zijn de kosten te hoog voor betaaldienstverlener Currence en dus verdwijnt de gele betaalstrook volgende week, na 46 jaar trouwe dienst.

Voor wie hem niet kent: de gele papierstrook, met een deel dat je afscheurt voor eigen administratie, kwam in 1977 op de markt. Tot die tijd moest je naar de bank of het postkantoor om een girale betaling te doen, of via een betaalcheque in de winkel. Er waren ook papieren overschrijvingskaarten.

Dit is (of was) hem:

"Met de invoering van de acceptgiro kwam er een stuk gemak bij: de gegevens van de ontvanger waren al ingevuld. En het was een collectief betaalmiddel: je kon het ook gebruiken als je geen klant was van de postcheque en girodienst, die ook al acceptgiro's had", zegt Gijs Boudewijn, directeur van Betaalvereniging Nederland.

Overigens was het in eerste instantie geen gele papierstrook, maar een ponskaart. In de jaren 80 werd die vervangen door een blauw formulier dat optisch leesbaar was. Pas in 2002 werd de blauwe variant vervangen door een gele.

Van 'handjeklap' naar de acceptgiro, in onderstaand journaalbeeld uit 1976 zie je hoe het contante betalingsverkeer steeds meer moet wijken voor het girale geldverkeer, dus geld dat op een bankrekening staat:

Per 1 juni verdwijnt de acceptgiro definitief, maar veel bedrijven en instanties stopten er de afgelopen maanden of jaren al mee. Zo ook de Belastingdienst, die al in 2021 begon met het laten verdwijnen van de acceptgiro en klanten wees op andere betaalmogelijkheden. Ook goede doelen stopten twee maanden geleden.

Goede doelen zijn voor een groot deel afhankelijk van donaties. Van alle losse eenmalige giften wordt zo'n 30 procent gedoneerd via een acceptgiro, zegt Goede Doelen Nederland op basis van onderzoek onder leden. Inschatting van de opbrengst in 2020: een bedrag van minimaal 80 miljoen euro.

Alternatief

Volgens de brancheorganisatie is de behoefte aan een papieren betaalmethode de laatste jaren dan ook onverminderd groot. Daarom bedachten goede doelen een papieren alternatief, Mijn Eenmalige Gift. Ruim 150 goede doelen versturen deze nu.

Directeur Margreet Plug zegt dat het systeem bijna op dezelfde manier werkt als de oude acceptgiro. Enige verschil is dat een klant het ingevulde papiertje niet terugstuurt naar de bank, maar direct naar het goede doel.

Plug kan nog niet zeggen hoeveel mensen nu via dit alternatief doneren. "Wij hopen dat dit een geruisloze overgang zal worden. Misschien is er tijdelijk een terugval, maar wij hebben alle vertrouwen dat het weer op peil komt of zelfs groeit. Uiteindelijk willen mensen graag doneren."

Eerder was afgesproken dat de acceptgiro in 2019 zou verdwijnen, maar die afspraak werd in 2017 voor onbepaalde tijd uitgesteld. De Consumentenbond was toen een van de partijen die tegen de verdwijning waren.

Nu is dat anders. "Het is lang genoeg van tevoren aangekondigd en zijn er inmiddels alternatieven", zegt een woordvoerder van de Consumentenbond. "Al moeten bedrijven wel voldoende alternatieven aanbieden. Dus niet alleen een automatische incasso of alleen een digitale betaaloptie."

Klachten hierover zijn er volgens de woordvoerder nauwelijks. "Hooguit zijn mensen het er principieel niet mee eens. Wat ons betreft hebben bedrijven wel een zorgplicht om te kijken hoe het nu gaat voor klanten."

Ook op straat blijkt de teleurstelling over het verdwijnen van de acceptgiro mee te vallen:

Mevrouw Van den Broek-Blijd (82) maakt nog wel graag gebruik van de acceptgiro voor haar "hartendiefjes", zoals ze haar favoriete goede doelen noemt. "Een bankieren-app gebruik ik niet, ik ben op leeftijd en dat interesseert mij niet zo."

Zonder papieren alternatief zou de Amsterdamse nu niet weten wat ze moest doen. "Maar omdat dat er nu wel is, is er geen probleem. Ik heb de controle wanneer ik geld wil doneren, en zit niet vast aan automatische afschrijvingen. Mijn boekje met acceptgiro's kan ik nu alleen wel weggooien."

Volgens Van den Broek-Blijd is dit het einde van een tijdperk. "De meeste mensen doen aan internetbankieren. En dat papieren gedoe is niet meer rendabel. Zolang ik nog wel op plekken soms contant kan betalen, ook in winkels, is het voor mij allemaal goed."

De Algemene Nederlandse Bond voor Ouderen (ANBO) snapt wel dat er een eind komt aan de acceptgiro. De bond is er twee jaar geleden zelf al van afgestapt. "Veel bedrijven en organisaties stuurden tot voor kort nog een acceptgiro. In de praktijk namen mensen dan de gegevens van de kaart over in de internetbankierenomgeving", zegt een woordvoerder. "Dat zal dus niet veranderen. De tijd is er rijp voor."