Eigen bakje mee naar de snackbar: vanaf 1 juli nieuwe regels wegwerpplastics

• Merel Stikkelorum

  Redacteur Binnenland

Een eigen bakje meenemen naar de snackbar en statiegeld betalen voor je McDonald's-beker. Per 1 juli gaan er nieuwe regels in met grote gevolgen voor eten en drinken voor onderweg, afhaal en bezorging.

Het doel is om het gebruik van wegwerpverpakkingen tegen te gaan en hergebruik te stimuleren. Maar de vraag is of dat echt gaat gebeuren.

Verborgen plastic

Elke dag gooien we in Nederland 19 miljoen plastic bekers en voedselverpakkingen weg. Onder druk van Europese wetgeving moet het gebruik van wegwerpplastics in Nederland terug worden gedrongen met 40 procent per 2026.

Vanaf 1 juli moet je daarom extra betalen voor plastic weggooiverpakkingen bij het afhalen of laten bezorgen van eten. Dat geldt niet alleen voor verpakkingen waarbij het duidelijk is dat ze van plastic zijn, zoals het witte frietbakje bij de snackbar. Ook in kartonnen drinkbekers en pizzadozen zit een plastic foamlaagje. Advies van de overheid is om 25 cent extra te rekenen voor een beker en 50 cent voor een maaltijdverpakking.

Daarnaast moeten ondernemingen een herbruikbaar alternatief aanbieden voor de plastic wegwerpverpakkingen. Een andere mogelijkheid is dat klanten een eigen beker of bakje meenemen. Niet alleen de horeca heeft hiermee te maken. Ook voor de plastic verpakking van de maaltijdsalade in de supermarkt of het benzinestation moet straks worden betaald.

De eigenaar van deze snackbar in Delft moet nog erg wennen aan het idee:

Vooral grote ketens zijn al een tijdje bezig om straks aan de regels te kunnen voldoen. Zo kiest McDonald's voor eigen statiegeldbekers, naast de wegwerpbekers waarvoor klanten de 'plastictoeslag' moeten betalen.

"Het is voor ons één van de grootste uitdagingen ooit in Nederland", zegt een woordvoerder van het fastfoodbedrijf. "We moeten twee stromen inrichten. Een voor de herbruikbare en één voor de wegwerpbekers. En de toeslag voor de wegwerpbeker moet apart op de kassabon komen te staan."

Daarbij is het statiegeldsysteem een ingewikkelde operatie. "De vraag is of klanten de statiegeldbeker aanschaffen en ook weer naar ons terugbrengen." Zo werden de herbruikbare bakjes en bekers die het bedrijf in Frankrijk introduceerde al snel verzamelobjecten.

Dan is het volgens de zegsvrouw nog maar de vraag of het milieu er beter van wordt. "Als bekers niet terugkomen, moeten we er veel meer van inkopen. En door het schoonmaken krijg je een enorme stijging van het water- en energieverbruik."

Voor grote bedrijven is hergebruik dus al lastig te organiseren, laat staan voor het afhaalrestaurant om de hoek. Veel kleinere ondernemers zijn nog niet op de hoogte van de nieuwe regels, constateert de Inspectie Leefomgeving en Transport (ILT).

De ondernemers die dat wel zijn, zijn vooral op zoek naar verpakkingen waar geen plastic inzit, ziet Frans van Rooij. Hij is directeur van de branchevereniging voor frituurzaken ProFri. Want dan hoeven ze er én geen extra geld voor in rekening te brengen én geen herbruikbaar alternatief aan te bieden. "Er wordt volop uitgeprobeerd welke bakjes zonder plastic stevig genoeg zijn."

Maar voor dranken en vette producten zijn er nog geen plasticvrije alternatieven, zegt de inspectie, die gaat handhaven. "Om dat voor elkaar te krijgen, moet er chemisch geknutseld worden waardoor er toch plastic inzit", zegt Gert van Rootselaar van de ILT. "Vrijwel alles wat wij nu aangeboden krijgen en controleren, bevat nog plastic."

Met tas vol bakjes naar de snackbar

Daarmee blijft een herbruikbaar alternatief bieden dus verplicht. Een andere optie is om klanten een eigen bakje of beker mee te laten nemen. Ook dat is niet eenvoudig. "Het kan niet zo zijn dat als de zaak vol staat, je dan met een tas vol bakjes aankomt", zegt Van Rooij. "Snackbars zullen 'bring your own' wel toestaan, maar ook uitleggen dat het ten koste gaat van de kwaliteit en snelheid."

De verwachting in de horeca is dat klanten voor gemak zullen kiezen en de plastictoeslag op de wegwerpverpakking op de koop toe nemen. "Ze vinden het geen probleem om 3,50 euro voor bezorging te betalen. Dan is het geld voor verpakkingen ook geen probleem", denkt de voorman van ProFri.

"Wegwerp zit diep in de genen", constateert ook Van Rootselaar van de inspectie. "Bedrijven willen doorgaan met verpakkingen voor eenmalig gebruik." Dat vindt hij een gemiste kans. "Doel van de wetgeving is hergebruik. Dat is de norm. Wij zien dat die norm niet wordt opgepakt."