Waslijst aan gevoelige punten bij bezoek minister Hoekstra aan China

• Garrie van Pinxteren

  Correspondent China

Wopke Hoekstra (CDA), minister van Buitenlandse Zaken en vicepremier, brengt op dinsdag en woensdag een bezoek aan Peking. De vicepremier is daarmee na ruim drie jaar het eerste lid van het kabinet dat China weer bezoekt. China zat eerder vrijwel volledig op slot door corona.

Hoekstra zei eerder dat hij het gaat hebben over "makkelijke en moeilijke onderwerpen", maar de moeilijke onderwerpen zijn wel veel makkelijker te bedenken dan de makkelijke. Er is een hele waslijst aan gevoelige punten om te bespreken met zijn Chinese evenknieën.

Op het programma staan gesprekken met de Chinese minister van Buitenlandse Zaken Qin Gang en met China's vicepresident Han Zheng. Han was eerder deze maand nog in Nederland. Daar werd Han ontvangen door premier Rutte én - best uitzonderlijk voor een vicepresident - door koning Willem-Alexander.

Gevoelig moment

Hoekstra komt op een gevoelig moment, zo net na afloop van de top van de G7-landen in Hiroshima. Daar werd meer dan voorheen stevige en behoorlijk eensgezinde kritiek geuit op China.

Zo was er het verwijt dat China zich inmengt in de binnenlandse zaken van andere landen. China zou ook zijn economische kracht inzetten als politiek wapen, om zo andere landen dwingen te doen wat China wil. Er werden ook eisen aan China gesteld: zo moet het land meer druk uitoefenen op Rusland en moet China zich minder agressief opstellen tegenover Taiwan.

Het zijn klachten die Nederland ook stuk voor stuk deelt. Hoekstra zal een deel van die zaken waarschijnlijk ook bespreken in Peking, hoewel China er woedend op reageerde en zijn beklag deed bij Japan.

Zo is er het punt van de Chinese inmenging. Daar heeft ook Nederland direct mee te maken gekregen. Eind vorig jaar kwam naar buiten dat er in Nederland illegale Chinese politiebureaus gevestigd zouden zijn die zich ook zouden bezighouden met het opsporen en onder druk zetten van mensen die uit China gevlucht zijn.

Daarnaast was er onlangs de zaak van een Nederlandse journaliste uit wier naam valse bommeldingen werd gedaan.

Er liggen ook nog twee kritische rapporten over China van de Nederlandse inlichtingendiensten MIVD en AIVD, waarin China wordt beschuldigd van pogingen tot diefstal van onder meer chip-, luchtvaart- en ruimtetechnologie uit Nederland.

Aan de Chinese kant staat ASML waarschijnlijk hoog op de agenda. De Nederlandse maker van hoogwaardige chipmachines mag vanaf deze zomer alleen nog met een speciale exportvergunning zijn "meest geavanceerde" DUV-machines aan China verkopen.

Nog niet alle details zijn duidelijk en China zal er bij Hoekstra waarschijnlijk op aandringen de schade zo beperkt mogelijk te houden. Hij zal daarbij benadrukken dat het niet goed is voor de Nederlandse economie zelf om, zoals China dat ziet, al te zeer aan de leiband van Amerika te lopen in deze zaak.

Voor Nederland is ook de oorlog in Oekraïne een belangrijk punt. Hoekstra zal er waarschijnlijk bij China op aandringen om meer druk op Rusland uit te oefenen.

China zet steeds actiever in op een wapenstilstand en vredesonderhandelingen tussen Rusland en Oekraïne. China wil het conflict bevriezen, maar Oekraïne, de G7 en ook Nederland staan een heel andere oplossing voor: Rusland moet zich eerst terugtrekken uit alle bezette gebieden, pas dan valt er over vrede te praten.

Kwestie Taiwan

China zal waarschijnlijk ook de kwestie Taiwan aanroeren. De spanningen rond het eiland lopen steeds verder op, en dat baart ook Nederland steeds explicieter zorgen. Maar China stelt zich op het standpunt dat geen enkel ander land recht van spreken heeft: Taiwan is een interne Chinese aangelegenheid, het is aan China zelf om die op te lossen op een manier die China goeddunkt. Dat geldt ook voor problemen in Tibet, Xinjiang en Hongkong.

Misschien wel het minst duidelijk gedefinieerde punt waarover gepraat kan worden is dat van het zogeheten "de-risken". Nederland wil net als veel andere Europese landen de risico's van het zakendoen met China verminderen, maar het wil de banden met China ook niet doorsnijden. Dat is schadelijk voor de economie, zo benadrukt China steeds, en misschien ook wel gewoon praktisch onmogelijk.

Daarnaast is het bezoek van Hoekstra voorbereidend en verkennend van aard. De volgende logische stap zou een bezoek van premier Rutte aan China zijn. Dat vindt mogelijk later dit jaar plaats.