'Nederland bouwt steun elektrisch rijden te snel af'
Het kabinet zegt elektrisch rijden te stimuleren, maar in de praktijk worden de meeste stimuleringsmaatregelen juist afgebouwd. Over ruim twee jaar, vanaf 2026, blijft er alleen een subsidie voor tweedehands e-auto's over, waarschijnlijk ter hoogte van duizend euro. Daarmee gaat het kabinet de eigen klimaatdoelen niet halen, waarschuwen onder meer de Vereniging Elektrische Rijders, ANWB, Bovag en de RAI Vereniging. In omliggende landen worden stimuleringsmaatregelen minder snel afgebouwd.
In het regeerakkoord staat de ambitie dat uiterlijk 2030 alle auto's die in ons land worden verkocht elektrisch - of op een andere manier emissieloos - zijn. Op zich is Nederland goed op weg. In zeven jaar ging het aandeel nieuw verkochte elektrische auto's van 0 naar bijna 26 procent. Inmiddels rijden er bijna 350.000 elektrische auto's rond in ons land, dat is zo'n 4 procent van het totale wagenpark. We zijn wereldkampioen laadpaaldichtheid.
Die koppositie heeft Nederland vooral bereikt door royale subsidies en gunstige fiscale regelingen. Maar die steun verdwijnt dus in rap tempo. In 2021 kreeg je nog 4000 euro subsidie bij de koop van een nieuwe elektrische auto, dat is inmiddels 2950 euro (en 2000 euro voor occasions). Over twee jaar blijft alleen de tweedehands subsidie over. Ook de bijtelling voor zakelijke rijders en de vrijstelling voor aanschaf- en motorrijtuigenbelasting vervallen.
Een studie van onderzoeksbureau Fier Automotive laat zien dat het stimuleringsbeleid in de landen om ons heen erg van elkaar verschilt. Landen met weinig belasting op autorijden, zoals Duitsland en Frankrijk, werken veel met aanschafsubsidies, terwijl in bijvoorbeeld Nederland en Scandinavië meer aan belastingknoppen wordt gedraaid. Sommige landen zijn een waar charmeoffensief gestart, vooral als het aandeel elektrische auto's drastisch achterblijft, zoals in Cyprus en Kroatië.
Een overzicht van aanschafsubsidies in Europa vind je hier:
Opvallend, volgens de onderzoekers van Fier: "Zodra een regeling in Nederland succes heeft, trapt het kabinet op de rem." In sommige gevallen wordt het beleid zo ver teruggedraaid, dat kopers volgens Fier weer hun toevlucht nemen tot benzineauto's. "Dat zie je nu al bij zakelijke rijders in het hogere segment. Door het wegvallen van de verlaagde bijtelling, wordt elektrisch rijden voor hen weer duurder dan benzine", zegt Harm Weken van Fier.
Dat zie je terug in de verkoopcijfers. Na een aanvankelijke snelle groei, vlakt het aantal verkopen in Nederland nu af.
Andere landen laten juist een sterk stijgende lijn zien. Volgens Weken heeft dat onder meer te maken met stabiliteit. "Nederland heeft een stop-and-go-beleid van te kleine subsidiepotten die al snel leeg zijn. In Duitsland bijvoorbeeld zijn de potten zo groot dat ze eigenlijk nooit opraken. Daar weten kopers beter waar ze aan toe zijn."
Dat vanaf 2026 het Nederlandse stimuleringsbeleid bestaat uit niet meer dan een subsidie van 1000 euro, is volgens Fier niet verstandig als het kabinet ook mensen met lagere inkomens wil bereiken. "Je ziet dat stevige aankoopsubsidies krachtige instrumenten zijn om kopers van goedkopere elektrische auto's over te halen."
Belangenorganisaties voor automobilisten delen die kritiek. "Met 1000 euro haal je niemand over de streep", zegt Annelies Tichelaar van de ANWB.
De organisaties zijn onder meer bezorgd over de motorrijtuigenbelasting die elektrische rijders vanaf 2026 moeten gaan betalen. Die wordt op basis van gewicht vastgesteld en kan daardoor voor elektrische auto's met zware accu's honderden euro's hoger uitvallen dan voor vergelijkbare benzinemodellen.
Ook Auke Hoekstra van de Technische Universiteit Eindhoven, expert op het gebied van e-mobiliteit, noemt de klimaatplannen van het kabinet "een duidelijke verschraling van het huidige beleid". Hij denkt dat de groei erdoor minder snel zal gaan en dat Nederland de voorsprong op andere landen verliest.
Toch is hij optimistisch over de omslag naar elektrisch rijden. "In 2030 zullen de meeste aangeboden modellen elektrisch zijn. Ze zijn dan ook goedkoper dan benzineauto's. Op een gegeven moment ben je dief van je eigen portemonnee als je niet elektrisch koopt. Dan is stimulering niet meer nodig."
Maar als het kabinet de klimaatdoelen haalt, is dat volgens Hoekstra "niet dankzij, maar ondanks hun stimuleringsbeleid".
