Enorme toename elektrische voertuigen, maar wat is de klimaatwinst?

• Charlotte Klein

  redacteur Economie

Dat Nederland dol is op elektrische auto's en fietsen, werd afgelopen week bevestigd door cijfers van de RAI Vereniging en de Bovag. 3,4 miljoen e-bikes en ruim 350.000 elektrische auto's rijden er inmiddels rond. Niet voor niets staat een derde van alle Europese laadpalen in Nederland.

De elektrificatie van het wagenpark gaat snel, zeker in vergelijking met andere Europese landen. In Europa moeten vanaf 2035 alle nieuw verkochte auto's uitstootvrij zijn, maar Nederland heeft grotere ambities en mikt op 2030. Volgens de Rijksoverheid helpt elektrisch vervoer Nederland om de klimaatdoelen te halen.

Hoe schoon zijn elektrische voertuigen eigenlijk? En wat is die klimaatwinst? Spoiler: klimaatwinst is er zeker, maar er zijn kanttekeningen te plaatsen.

1. Meer dan vijf keer zoveel elektrische auto's in zeven jaar

De overheid verwacht dat het aantal elektrische auto's in 2030 is toegenomen tot 1,9 miljoen stuks. De infrastructuur moet ook meegroeien: het aantal laadpunten moet in zeven jaar tijd van 55.000 naar 1,7 miljoen.

De overheid stimuleert de aanschaf van elektrische auto's op verschillende manieren. Met subsidiepotjes voor de aankoop, vrijstelling van belastingen en gunstige bijtellingsregelingen. Wel worden de meeste voordelen vanaf 2025 afgebouwd.

Het heeft effect: het aantal elektrische auto's groeit, maar is nog klein op het totaal van zo'n 8,8 miljoen personenauto's. De benzineauto is nog onverminderd populair.

3. Elektrische auto is meer energie gaan verbruiken

De uitstoot van auto's neemt dus af, maar ze zijn wel meer energie gaan verbruiken. Auto's worden steeds breder door de veiligheidsvoorzieningen en omdat bredere modellen populair zijn, een trend die mogelijk is overgewaaid uit Amerika.

Hierdoor wordt een deel van de klimaatwinst tenietgedaan. Bredere auto's zijn zwaarder en hebben grotere motoren of batterijen nodig, dus ze verbruiken meer energie.

Op de grafieken hieronder zijn dalingen te zien, maar dat komt volgens de Bovag doordat kleine modellen in sommige jaren populair waren, wat het gemiddelde drukte.

4. Elektrische auto's vervuilender bij productie

Waar elektrische auto's een oplossing zijn voor een lokaal probleem als luchtvervuiling, drukken ze wel hun stempel op het wereldwijde probleem van klimaatverandering.

Onderstaande grafiek laat zien dat de productie van een elektrische auto een grotere CO2-uitstoot heeft dan die van een benzineauto. Voor batterijen worden mineralen gebruikt en het delven en verschepen daarvan is sterk belastend voor het klimaat.

Die klimaatbelasting is er vooral in landen met kobaltmijnen (Democratische Republiek Congo), lithium (Chili) en accuproductie (China).

Bij fietsen zie je hetzelfde: elektrische fietsen zijn vanwege de noodzaak om hun accu op te laden vervuilender dan gewone fietsen.

5. 'Elektrische fiets sneller, kost minder moeite'

Als een elektrische fiets bijna twee keer zo vervuilend is als een gewone fiets, maar 17 keer zo schoon als een brandstofauto, hangt de klimaatwinst af van het gebruik. Het blijkt dat Nederlanders hun e-bike vooral gebruiken voor vrijetijdsbesteding, niet voor woon-werkverkeer.

Het Kennisinstituut voor de Mobiliteit (KiM) keek waarom mensen zo'n fiets aanschaffen. Daaruit blijkt dat "de auto minder gebruiken" reden nummer 5 is, "goed voor het milieu" komt pas op nummer 11. Onderzoek van de TU Delft heeft aangetoond dat de elektrische fiets vooral de gewone fiets vervangt, niet de auto.

De e-bike leidt in veel gevallen dus tot meer energieverbruik. Wel is de actieradius van een elektrische fiets twee keer zo groot: met een e-bike legt een gebruiker twee keer zoveel kilometers af als met een gewone fiets.

6. Nog geen elektrische fiets, maar...

Klimaatwinst of niet, elektrische fietsen zijn niet meer weg te denken. Ze winnen al jaren terrein op de gewone fiets: vorig jaar was volgens de RAI Vereniging al 57 procent van de verkochte fietsen elektrisch.

Dat aandeel zal naar verwachting toenemen. Volgens het KiM-onderzoek was van ondervraagden die nog geen e-bike hadden bijna 40 procent van plan er een te kopen.

De belangrijkste belemmering is de prijs. Het ministerie van Infrastructuur kijkt naar de mogelijkheid van een aanschafsubsidie voor e-bikes.

Wat is de klimaatwinst?

De elektrificatie van het wagenpark brengt dus klimaatwinst: de lucht blijft schoner en de uitstoot van elektrische auto's is in de hele levenscyclus - mits ze lang worden gebruikt - veel lager dan die van brandstofauto's. Wat betreft het delven en de productie valt er nog veel te winnen. Ook speelt mee hoe groen de stroom is.

Elektrische fietsen zijn een ander verhaal: die kunnen óf enorme klimaatwinst opleveren als ze een auto vervangen, óf juist verlies voor het klimaat betekenen als ze erbij worden gebruikt. In Nederland is dat vaak het geval. In dit artikel wordt overigens niet ingegaan op het belang van e-bikes voor mensen die zich zonder zo'n fiets minder makkelijk verplaatsen.

Er is dus klimaatwinst door elektrische voertuigen, maar met kanttekeningen. Uiteindelijk blijft het allerbeste voor het klimaat gewoon lopen.