Hulp is ver te zoeken voor gevluchte Sudanezen in Egypte

• Daisy Mohr

  Correspondent Midden-Oosten

Westerse toeristen met grote zonnehoeden en korte broeken lopen met een boogje om de grote groepen Sudanezen heen die voor het station van Aswan met het hoofd op hun koffer liggen uit te puffen. De reis van Khartoem naar Zuid-Egypte heeft soms wel zes dagen geduurd.

"Het was de hel op aarde. Ik was bang, het was heet, we hadden niet genoeg water en we konden onderweg nauwelijks iets te eten kopen. Vandaag zag ik mijn gezicht in de spiegel en dacht ik: wie is dat?", zegt Enas. Ze had niet verwacht dat de 900 kilometer lange reis naar veiligheid zo lang zou duren.

Het is opvallend hoe langzaam de internationale respons op gang komt in Egypte. Niemand zegt onderweg hulp gezien te hebben. Volgens de Egyptische autoriteiten zijn al ruim 56.000 mensen de grens over gekomen, van wie 52.500 Sudanezen. Duizenden mensen wachten nog altijd aan de Sudanese kant van de grens in de hoop Egypte te bereiken.

Hulp is Enas onderweg ook niet tegengekomen. "Je had geluk als je een flesje water kon kopen. Ik had nootjes meegenomen, die hebben ons gered". Ze laat foto's zien op haar telefoon: "Onze straat stond in brand, we hadden al dagen geen elektriciteit en in de winkels was geen water meer te krijgen."

Hogere middenklasse

Het zijn vooral mensen uit de hogere middenklasse die naar Egypte zijn gevlucht; alleen zij kunnen de dure buskaartjes betalen. Enas werkte in Khartoem als stewardess, haar zussen als manager bij een kantoor en haar vader had een goede baan bij een bank. Ze woonden in een ruim huis met een tuin. Dat ze plotseling geen toegang meer hebben tot hun spaargeld, hadden ze niet voorzien.

Enas: "Pinautomaten werken niet, banken zijn gesloten. Ik was aan het sparen voor een nieuwe auto en dat geld had ik gelukkig thuis liggen. Ik heb het snel in mijn zak gestopt en dat is het enige wat we nu hebben". Verder heeft ze alleen nog de kleurige lange bloemenjurk die ze al dagen aan heeft en haar gouden oorbellen.

Geen plan

Enas en haar familie hebben geen plan. Ze zijn nooit eerder in Egypte geweest en kennen niemand. "We hebben geluk dat we een treinkaartje hebben kunnen bemachtigen. In Cairo gaan we kijken of we misschien een appartementje kunnen huren ofzo." Ze moet zo snel mogelijk een baan vinden. "Als dit geld straks op is, hebben we niks meer. Heb je misschien wifi? Mag ik dan even op jouw hotspot? Dan kan ik alvast een berichtje sturen."

De aantallen vluchtelingen zullen zonder twijfel nog enorm gaan stijgen, denkt Heba Rashed, oprichtster van de Egyptische liefdadigheidsinstelling Mersal in Cairo. Ze volgt de ontwikkelingen op de voet, want haar organisatie werkt al langer met de Sudanese gemeenschap in Egypte. "Er waren hier al vier miljoen Sudanezen. Wij ondersteunen ze met medische hulp. Toen de oorlog begon was het voor ons daarom makkelijk om met de gemeenschap in contact te komen," vertelt Rashed.

Via sociale media, Whatsapp-groepen en een hulplijn proberen ze nu zoveel mogelijk nieuwkomers te bereiken om ze wegwijs te maken. "Veel zieke en oude mensen zijn het land ontvlucht. Soms zijn ze in de chaos hun medicatie vergeten of het is al op. Ook delen we babymelk uit aan gezinnen met kleine kinderen."

Daar kwam trouwens meteen kritiek op. Op sociale media kreeg Rashed het verwijt dat ze zich op arme Egyptenaren moet concentreren en niet op Sudanese nieuwkomers. Door de economische crisis hebben ook veel Egyptenaren hulp nodig. "Voor ons is iedereen gelijk. De nood zal alleen maar groter worden naarmate ze hier langer blijven."

Superschuldig

En dat is precies Hiba's zorg. Ze heeft 5000 euro meegenomen, maar met acht familieleden gaat het hard. "Ik heb genoeg geld op de bank", zegt de vrouw die een paar weken geleden nog carrière maakte als marketingmanager. "Maar door de situatie kunnen we niet bij onze rekeningen."

Om even bij te komen overnachten ze in een viersterrenhotel in Aswan, waar het normaal vol zit met groepen Europese toeristen. De ene na de andere Sudanese familie arriveert hier uitgeput in de lobby met een paar koffers. "Ik voel me superschuldig dat ik hier nu in dit hotel zit. Airco, stromend water, lekker eten, een bed terwijl er zoveel mensen vastzitten in Sudan", zegt ze aan de rand van het zwembad. "Je leven kan binnen een paar seconden zomaar veranderen. Misschien zie je ons overdag glimlachen, maar dat doen we om onze kinderen af te leiden. Maar ik kan je verzekeren: zodra ze slapen huilen we de hele nacht zachtjes in ons bed."