Lof en ontroering na speech vermoeide 'vaderfiguur' Zelensky in Den Haag
Het is soms niet eenvoudig om een zaal van 150 mensen stil te krijgen, maar de Oekraïense president Zelensky lukt het nog voor hij de zaal heeft betreden. Om stipt 11.00 uur wordt om stilte gevraagd. Het geroezemoes over het "historische bezoek" verstomt direct. Alle genodigden voor de toespraak in Den Haag willen respect opbrengen voor de onverwachte gast van vandaag: de president van Oekraïne.
In vertrouwd legergroen stapt Zelensky de zaal binnen. Vrijwel iedereen staat op om een foto van hem te maken. Geroutineerd kijkt hij naar alle hoeken van de zaal, zodat iedereen met een goede plaat naar huis gaat. Met een grapje maakt hij de licht gespannen zaal vervolgens ontspannen. "Een andere Vladimir zou hier moeten zijn", verwijzend naar de Russische president Poetin, die in het Russisch dezelfde voornaam heeft, en het Internationaal Strafhof.
In zijn toespraak hamerde Zelensky op het belang van het vervolgen van oorlogsmisdaden en rechtvaardigheid:
Zelensky weet in de toespraak de nadruk te leggen op de reden waarom hij hier is, zegt oud-ambassadeur Robert Serry na afloop. Zijn wens: het opzetten van een Oekraïnetribunaal, in Den Haag. "Zoals altijd bij zijn speeches, was hij heel duidelijk in zijn boodschap. Een tribunaal als het enige antwoord op agressie."
MH17, de moordpartijen op burgers in Boetsja en de recente aanvallen op Cherson en Oeman komen voorbij. "Zij hebben gemeen dat ze door Russische handen werden uitgevoerd", vat hij samen. Zelensky staat bekend om zijn retorische vaardigheden en overtuigende speeches. Toch maakt hij een wat vermoeide indruk. Vijftien maanden oorlog en een lange reis via Polen en Finland breken hem zichtbaar op.
"Het was een indrukwekkende toespraak, maar de vermoeide indruk van Zelensky overviel mij. Dat vond ik heel pijnlijk om te zien," reageert actrice en politicoloog Victoria Koblenko, geboren in Oekraïne. "De kracht van Zelensky zit in zijn speeches, maar het was nu anders dan normaal."
Koblenko vermoedt dat de taalbarrière een rol speelde. "Het is te prijzen dat hij in het Engels sprak - dat doen weinig leiders uit de voormalige Sovjet-Unie - maar daardoor verloor hij wat van zijn x-factor." Ze begrijpt hoe lastig het voor hem was. "Als ik in een andere taal spreek, heb ik dat ook."
Vakantie onderbroken
De komst van Zelensky is in het diepste geheim voorbereid. De conferentieruimte in het World Forum in Den Haag werd geboekt voor ´een bijeenkomst´, en zelfs de communicatie-afdeling werd pas deze week betrokken bij de organisatie. De meeste gasten kregen pas gisteravond een e-mail met de uitnodiging: "Een speech van H.E. President of Ukraine, Volodymyr Zelensky", met de titel 'Geen vrede zonder gerechtigheid voor Oekraïne". Dat hij er zelf fysiek zou zijn, had niet iedere genodigde direct door.
Voor de genodigden, variërend van hoge ambtenaren en diplomaten tot zakenlieden en Oekraïense Nederlanders, was de lastminute-uitnodiging geen bezwaar. Zij maakten hun agenda vrij of onderbraken een vakantie.
Ook buiten hopen mensen een glimp op te vangen van de president. Onder hen is een groepje Oekraïners, de meesten zijn gevlucht na de Russische invasie. "Ik kom uit Boetsja. Na de bezetting ben ik meteen naar vrienden in Nederland gegaan om bij te komen", vertelt Jana Roedanko. Zij hoorde gisteravond laat van Zelensky's komst en besloot met een vriendin welkomstborden te maken. Vannacht werden ze beschilderd.
"Ik móest iets doen", schetst ze, terwijl ze over mijn schouder kijkt of Zelensky al voorbijrijdt. "Je kan als Oekraïner niet niets doen. Daarom zijn we hier." De toespraak van Zelensky over rechtvaardigheid vindt ze uiteraard mooi, maar ze hamert vooral op de boodschap op haar bordje: "Geef F16's aan Oekraïne. Dat hebben we nu nodig. Weet jij trouwens waar hij vanavond heengaat? Want dan gaan we daarheen."
Even verderop staat de Oekraïense Artemi met een geel-blauwe vlag en het kenmerkende roze hoedje van de Oekraïense Songfestivalwinnaars Kalush. Ook hij hoopt een glimp op te vangen van Zelensky. "Sinds de Russische invasie doet hij het geweldig." Hij omschrijft de president als een soort vaderfiguur die over alle Oekraïners waakt. "Als Oekraïner in het buitenland is het dan fijn om hem te zien."
Een Nederlander die anoniem wil blijven en die Oekraïense vluchtelingen onderdak biedt kwam met zijn geel-blauwe auto naar Den Haag, in de hoop dat Zelensky een handtekening zou willen zetten:
Bij het Catshuis, waar Zelensky een ontmoeting had met premier Rutte en de Belgische premier De Croo, staan ook wat buurtbewoners door de hekken te kijken. Zij zijn wel gewend aan geblindeerde auto's die premiers en presidenten naar het Catshuis rijden. "Maar deze wilde ik wel even meepakken", zegt een buurvrouw. "Het is een gratis voorstelling, alleen jammer dat het om zo'n droevige reden is."
