Achterblijven op migratieroute Darién Gap is een doodvonnis

Ze dragen tassen vol met spullen, hebben de jongste kinderen op de rug gebonden en doorlopen een van de gevaarlijkste migratieroutes ter wereld: migranten die zich een weg banen door de Darién Gap. Alles met maar één doel voor ogen: uiteindelijk de grens met de Verenigde Staten bereiken.

In de ondoordringbare jungle op de grens tussen Colombia en Panama wagen dagelijks honderden migranten zich aan de tocht. Ze komen van heinde en verre, al maanden onderweg voordat ze aan het allerlaatste stuk door Midden-Amerika beginnen.

Een Nederlandse cameraploeg van Fight or Flight van BNNVARA liep de volledige route van de Darién Gap en documenteerde honderden mensen op hun weg door de jungle. "De omstandigheden zijn extreem. Je loopt elf, twaalf uur op een dag in een moordend tempo. Het zijn geen gebaande paden waar je overheen loopt, maar ondoordringbaar gebied", zegt regisseur Diederick Groenewoud in Nieuws en Co.

Van baby's tot ouderen: iedereen gaat omhoog, vertelt de programmamaker. Gewaarschuwd voor de risico's, maar desondanks op zoek naar een beter bestaan. De programmamakers liepen mee met een groep van ongeveer 200 migranten. Met een aantal hebben ze nog contact, maar van sommigen hebben ze nooit meer iets vernomen.

"Het gevaar schuilt in vermoeidheid, met name bij moeders met kinderen of mensen die zwaarder zijn en het fysiek niet meer aankunnen. Als je als individu de groep niet bij kan houden, word je achtergelaten", zegt Groenewoud. "En dan ben je alleen. Ben je een minuut alleen in de jungle dan verdwaal je en ben je ten dode opgeschreven."

Het begint allemaal in de Colombiaanse plaats Capurganá. "Toeristen hebben vaak geen idee dat ze op een boot zitten met migranten die afgezet worden bij het beginpunt", vertelt Groenewoud over de start van de loodzware tocht.

De ruim 120 kilometer lange route in de Darién is niet alleen vanwege de natuur (giftige planten, gevaarlijke dieren, hitte en heel veel regen) loodzwaar. In delen van het gebied is er totaal geen telefoonbereik, is het lastig aan drinkwater en voedsel te komen en, bovenal, maakt het grootste Colombiaans drugskartel Clan del Golfo er de dienst uit. Die clan gebruikt de routes voor drugs-, wapen- en mensensmokkel.

Groenewoud: "Als je van het pad afwijkt en je komt een kartel-lid tegen, ben je je leven niet zeker. Een mensenleven daar is niet veel waard, zeker niet ten opzichte van de handel die ze erdoorheen smokkelen."

Geen weg terug

Al deze gevaren weerhouden de migranten er niet van zich aan de tocht te wagen, zelfs niet als die over een berg trekt met de bijnaam 'berg des doods'. Harde cijfers zijn er niet, omdat het documenteren van het aantal migranten lastig is, laat staan het tellen van het aantal doden. Stoffelijke overschotten worden in de jungle niet of nauwelijks teruggevonden.

Berg op, berg af, dagenlang over modderpaden lopen. "Het is heel erg zwaar. Ik had er al veel over gehoord. maar nu ik hier ben, weet ik dat ik hier niet had moeten komen", vertelt een Ghanees aan programmamaker Sahil Amar Aïssa diep in de jungle van Colombia.

Een weg terug is er niet. Het beetje geld dat ze hebben is al aan de gids uitgegeven en de droom opgeven is geen optie. "Mensen hebben er vaak al weken op zitten voordat ze deze route lopen, maar we moeten niet vergeten dat ze daarna ook nog weken of maanden bezig zijn om het 'beloofde' land te bereiken", zegt Groenewoud.